Hz. ÂDEM VE Hz. NUH

Peygamber Efendimiz, Hz. Âdem ile Hz. Musa arasında geçen bir konuşmayı bizlere şöyle aktarır:

إِنَّ مُوسَى قَالَ يَا رَبِّ أَرِنَا آدَمَ الَّذِى أَخْرَجَنَا وَنَفْسَهُ مِنَ الْجَنَّةِ فَأَرَاهُ اللَّهُ آدَمَ فَقَالَ

“Ey Rabbim! Bana, bizleri ve kendisini cennetten çıkaran Âdem'i göster.”dedi Musa. Allah Teâlâ da bu duasını kabul ederek ona Âdem'i gösterdiğinde ikisi arasında şu konuşma yaşandı:

أَنْتَ أَبُونَا آدَمُ

“Sen babamız Âdem misin?”

فَقَالَ لَهُ آدَمُ نَعَمْ .

Adem ona “Evet” dedi.

قَالَ أَنْتَ الَّذِى نَفَخَ اللَّهُ فِيكَ مِنْ رُوحِهِ وَعَلَّمَكَ الأَسْمَاءَ كُلَّهَا وَأَمَرَ الْمَلاَئِكَةَ فَسَجَدُوا لَكَ

Musa; “Allah'ın ruhundan üflediği, bütün isimleri öğrettiği, meleklere emredip de onların secde ettikleri sen misin?” diye sordu.

قَالَ نَعَمْ .

Adem; “Evet” dedi.

قَالَ فَمَا حَمَلَكَ عَلَى أَنْ أَخْرَجْتَنَا وَنَفْسَكَ مِنَ الْجَنَّةِ

Musa; “Bizi ve kendini cennetten çıkarmaya seni sevk eden nedir?”

فَقَالَ لَهُ آدَمُ وَمَنْ أَنْتَ

Adem; “Sen kimsin?”

قَالَ أَنَا مُوسَى .

Musa; “Ben Musa'yım.”

قَالَ أَنْتَ نَبِىُّ بَنِى إِسْرَائِيلَ الَّذِى كَلَّمَكَ اللَّهُ مِنْ وَرَاءِ الْحِجَابِ لَمْ يَجْعَلْ بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ رَسُولاً مِنْ خَلْقِهِ

Adem; “Allah'ın araya yaratılmışlardan bir elçi koymaksızın, perde arkasından konuştuğu, İsrâiloğulları'nın peygamberi sen misin?”

قَالَ نَعَمْ .

Musa; “Evet.”

قَالَ أَفَمَا وَجَدْتَ أَنَّ ذَلِكَ كَانَ فِى كِتَابِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ أُخْلَقَ

Adem; “Ben daha yaratılmadan önce Allah'ın Kitabı'nda bunu(n takdir edilmiş olduğuna dair bilgi) bulmadın mı?”

قَالَ نَعَمْ .

Musa; “Evet (buldum).”

قَالَ فَفِيمَ تَلُومُنِى فِى شَىْءٍ سَبَقَ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى فِيهِ الْقَضَاءُ قَبْلِى 

Adem; “O hâlde, öncesinde Allah'ın takdirinin olduğu bir konuda beni neden kınıyorsun?”¹

Bu konuşma, her ne kadar keyfiyeti ve zamanı bilinmese de bizlere Hz. Âdem yaratılmadan evvel Allah Teâlâ tarafından onun başına geleceklerin önceden yazıldığını anlatır. İlâhî takdir sonrasında, ezelî ilmin bir nişanesi olarak kayda geçirilenler, bir bir vuku bulmaya başlar. Önce tam altı günde yeryüzü, gökyüzü ve bu ikisi arasındakiler yaratılır.² 

Sonra Cenâb-ı Hak, meleklere yeryüzüne bir halife yaratmayı murad ettiğini bildirir. Onlar, 

اَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ

“Biz hamdin ile seni tesbih ve takdis ederken, orada bozgunculuk çıkaracak ve kan dökecek birini mi yaratacaksın?” diyerek şaşkınlıklarını ifade ederler. Allah Teâlâ da onlara, 

اِنِّي اَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ

“Şüphesiz ben, sizin bilmediklerinizi bilirim!”² buyurarak âdemoğlunun yaratılmasında bazı hikmetler olduğunu ima eder.

Peygamber Efendimizin bildirdiğine göre Allah Teâlâ, Hz. Âdem'i, cuma günü,⁴ cennette⁵ yaratmaya başladı. Allah Teâlâ, Hz. Âdem'in bedenini yarattığında onu bir süre kendi hâline bıraktı. Şeytan, Hz. Âdem'in bir karnı olduğunu görünce, iştah sahibi olduğunu yani nefsine hâkim olamayacak şekilde yaratıldığını anladı⁶ ve “Ben onu yenebilirim.” dedi.⁷ Böylece kıskançlığın ve kibrin tetiklediği isyanın ilk tohumları atılmış oldu.

Belirlenen süre dolduğunda Allah Teâlâ, meleklere, 

…اِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ﴿28﴾ فَاِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ ﴿29﴾

“Ben, kupkuru bir çamurdan, şekillendirilmiş balçıktan bir insan yaratacağım. Ona şekil verip ruhumdan üflediğim zaman siz hemen secdeye kapanın.” buyurdu.³

Bütün melekler, hemen Rablerine itaat ederek topluca secdeye kapandılar.⁹ Ancak cinlerden olan şeytan¹⁰ bu emre itaat etmedi.¹¹ Kibirlendi ve inkâr edenlerden oldu.¹² Allah Teâlâ, 

قَالَ يَا اِبْلِيسُ مَا مَنَعَكَ اَنْ تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ

“Ey İblis! Benim bizzat yarattığıma secde etmene engel olan nedir?” diye sorduğunda, şeytan, 

قَالَ اَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ

“Ben ondan daha hayırlıyım, beni ateşten, onu ise çamurdan yarattın.”⁴

قَالَ لَمْ اَكُنْ لِاَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ

“Kuru bir çamurdan, şekillendirilmiş balçıktan yarattığın bir beşere secde edecek değilim.”⁵ diyerek Cenâb-ı Hakk'a karşı geldi.

Kibrinin¹⁵ yol açtığı bu isyanı dolayısıyla da huzûr-ı ilâhîden kovuldu.¹⁶ Hz. Âdem yüzünden huzurdan kovulan ve bunu hazmedemeyen şeytan, Rabbine dönerek, 

قَالَ رَبِّ فَاَنْظِرْنِي اِلٰى يَوْمِ يُبْعَثُونَ

“O hâlde bana onların tekrar diriltilecekleri güne kadar mühlet ver.” dedi.⁶ 

Bu dileği kabul edildiğinde de Allah'a yemin ederek maksadını şöyle ifade etti: 

قَالَ رَبِّ بِمَا اَغْوَيْتَني لَاُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْاَرْضِ وَلَاُغْوِيَنَّهُمْ اَجْمَعِينَ ﴿39﴾ اِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ 

“Rabbim! Beni azdırmana karşılık, andolsun ki yeryüzünde kötülükleri onlara güzel göstereceğim, içlerinde ihlâsa erdirilmiş kulların hâriç, onların hepsini azdıracağım.”⁷

Bunun üzerine Allah Teâlâ, 

لَاَمْلَـَٔنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَمِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ اَجْمَعِينَ

“Andolsun ki ben de cehennemi seninle ve sana uyanların tamamıyla dolduracağım.”⁸ diyerek ilâhî hükmünü bildirdi. Böylece Hz. Âdem'in şahsında ortaya çıkan ve sonu şeytana uyanlar için cehennemde,²⁰ Rabbinden sakınanlar için cennette²¹ bitecek olan, insanoğlu ile şeytanın amansız mücadelesi başlamış oldu.

Hz. Âdem'e her şeyin ismini öğreten Allah Teâlâ, onun yaratılışındaki hikmeti anlamaları için meleklere eşyayı göstererek, 

 اَنْبِؤُنِي بِاَسْمَاءِ هٰؤُلَاءِ اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ 

“Eğer doğru söylüyorsanız bana şunları isimleriyle bildirin.” diye emir buyurdu. Melekler, 

قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا اِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

“Seni bütün eksikliklerden uzak tutarız. Senin bize öğrettiklerinden başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur. Şüphesiz her şeyi hakkıyla bilen, her şeyi hikmetle yapan sensin.” diyerek âcizliklerini itiraf ettiler. Akabinde Âdem (as), Allah Teâlâ'nın buyruğu üzere, eşyanın isimlerini onlara söyleyince âdemoğlunun yaratılışındaki hikmet, onu meleklerden ayıran bilgi ve marifet olarak ortaya çıkmış oldu.⁹

Hz. Âdem'i yarattıktan sonra, kendisinden, huzur bulsun diye eşini²⁴ yani Havva validemizi yaratan Allah Teâlâ, şöyle buyurdu: 

يَا اٰدَمُ اسْكُنْ اَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ 

“Ey Âdem! Sen ve eşin cennete yerleşin, orada dilediğinizden bolca yiyin ve (fakat) şu ağaca yaklaşmayın, (yoksa) zalimlerden olursunuz.”¹⁰

فَقُلْنَا يَا اٰدَمُ اِنَّ هٰذَا عَدُوٌّ لَكَ وَلِزَوْجِكَ فَلَا يُخْرِجَنَّكُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقٰى 

“Ey Âdem! Şüphesiz bu (şeytan) sana ve eşine düşmandır. Sakın ola sizi cennetten çıkarmasın, sonra bedbaht olursun!”¹¹

Diğer taraftan şeytan hemen işe koyulup, kendisinin sadece öğüt verdiğine yemin ederek²⁷ onlara vesvese vermeye başladı. 

يَا اٰدَمُ هَلْ اَدُلُّكَ عَلٰى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلٰى

“Ey Âdem! Sana sonsuzluk ağacını ve yok olmayacak saltanatı göstereyim mi?”¹²

مَا نَهٰيكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هٰذِهِ الشَّجَرَةِ اِلَّا اَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ اَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ

“Rabbiniz size bu ağacı, melek olursunuz ya da ebediyen (burada) kalırsınız diye yasakladı.”¹³ diyen şeytan bu asılsız sözlerle onların ayaklarını kaydırdı.³⁰ O ağaçtan tattıklarında, avret yerleri kendilerine göründü ve hemen cennet yapraklarıyla örtünmeye başladılar. Allah Teâlâ da onlara şöyle nida etti: 

اَلَمْ اَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَاَقُلْ لَكُمَا اِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِينٌ

“Ben size bu ağacı yasaklamamış mıydım? Ve size, 'Kesinlikle, şeytan apaçık düşmanınızdır.' dememiş miydim?”¹⁴

اِهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْاَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ اِلٰى حِينٍ

“Birbirinize düşman olarak inin, yeryüzünde bir vakte kadar barınak ve nasibiniz var.”¹⁵

İşte bu ilâhî ferman ile başlayan âdemoğlunun dünya hayatındaki yolculuğu, kıyamete kadar devam edecek olan bir imtihan hâlini aldı. Bu arada kendi hatasının farkına varan Hz. Âdem, Rabbinden öğrendiği bazı sözleri söyleyerek eşiyle birlikte, 

رَبَّنَا ظَلَمْنَا اَنْفُسَنَا وَاِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ

“Rabbimiz, biz kendimize zulmettik, şayet sen bizi bağışlamaz ve bize acımazsan mutlaka hüsrana uğrayanlardan oluruz.”¹⁶ diye tevbe etti. Çok bağışlayıcı ve çok merhametli olan Allah Teâlâ da hemen tevbesini kabul etti.³⁴ ve şöyle buyurdu: 

قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا فَاِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿38﴾

“Hep beraber inin oradan, benden size bir yol gösterici gelir de kim ona uyarsa onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir, dedik.

وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِاٰيَاتِنَا اُولٰئِكَ اَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿39﴾

İnkâr eden ve âyetlerimizi yalanlayanlarsa işte onlar cehennem ehlidir, orada kalıcı olacaklardır.”¹⁷

Dünyadaki yaşantıları sırasında Hz. Havva, her batında ikiz, bir erkek ve bir kız olmak üzere toplam kırk çocuk doğurdu.³⁶ Hz. Âdem çocuklarından her bir erkeği farklı batından bir kız ile nikâhladı ve âdemoğlu çoğalmaya başladı. Allah Teâlâ da ona uzun bir ömür bahşettiği için kendi neslinden binlerce kişiyi gördü.³⁷ 

Hz. Âdem, çocukları arasında birtakım kötülüklerin ortaya çıktığına da şahit oldu. Bunlardan ilki ise Kâbil'in Hâbil'i öldürerek başlattığı ve her tekrarlandığında Kâbil'in de günahından nasibini alacağı cinayet suçu³⁸ oldu.

Yeryüzünde yaşadığı sırada, Allah Teâlâ, Hz. Âdem'e, 

إِنَّ لِي حَرَمًا بِحِيَالِ عَرْشِي فَانْطَلِقْ فَابْنِ لِي بَيْتًا فِيهِ ثُمَّ حُفَّ بِهِ كَمَا رَأَيْتَ مَلَائِكَتِي يَحُفُّونَ بِعَرْشِي فَهُنَالِكَ أَسْتَجِيبُ لَكَ وَلِوَلَدِكَ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ فِي طَاعَتِي

Benim bir mukaddes mekânım var. Git, orada benim için bir ev inşa et, sonra, meleklerimin arşımı nasıl tavaf ettiğini gördüysen sen de öylece orayı tavaf et ki senin ve evlâdından bana itaat edenlerin (ibadetlerini) kabul edeyim.”¹⁸ diye vahyetti.

Hz. Âdem, bu kutsal mekâna yaptığı Beytullah'ın inşasını bitirdiğinde bir melek gelerek onu Arafat'a çıkardı ve haccın bugün bile yapılagelen aşamalarını gösterdi.⁴⁰ Bundan sonra Hz. Âdem kırk defa haccetti.⁴¹

Evet, âdemoğlu babası Hz. Âdem'in nisyanını ve hatasını tekrar edip durur, ama unutmaması gereken bir şey var ki o da babasının tevbe edip bağışlandığı gerçeğidir. Eğer insan, atasının tevbesini de tekrar ederse umulur ki, babası Âdem (as) gibi bağışlananlardan olur. Diğer taraftan Allah Teâlâ da, 

يَا بَني اٰدَمَ لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا اَخْرَجَ اَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْاٰتِهِمَا اِنَّهُ يَرٰيكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ اِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ اَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ 

“Ey Âdemoğulları! Edep yerlerini kendilerine göstermek için giysilerini soyarak anne-babanızı cennetten çıkardığı gibi, şeytan, sizi de fitneye düşürmesin. Çünkü o ve kabilesi sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz, o şeytanları inanmayanların dostu yaptık.”¹⁹ buyurarak insanoğlunu şeytanın hilelerine karşı uyarmıştır.

Âdem (as) bütün insanlığın nüvesi kılınmıştır, dolayısıyla insanlar onun özellikleriyle donatılmıştır. Bu anlamda tüm insanların eşit olduğunu ve bunu daima hatırda tutmaları gerektiğini ashâbına bildirmek isteyen Peygamberimiz (sav), câhiliye âdetlerinde olduğu gibi atalarla övünmenin anlamsız olduğuna işaret etmiş, 

اَلنَّاسُ بَنُو آدَمَ وَآدَمُ مِنْ تُرَابٍ

“İnsanlar Âdem'in çocuklarıdır, Âdem ise topraktandır.”²⁰ buyurarak hem eşitliği vurgulamış hem de ümmetine tevazuu öğütlemiştir.

Hz. Âdem yeryüzündeki ilk nebîdir. Allah Teâlâ'nın kendisiyle söyleştiği ilk peygamberdir.⁴⁸ Diğer insanlardan farklı olarak o, bebeklik, çocukluk gibi dönemler yaşamamıştı. Yetişkin bir insan olarak, sahip olduğu surette⁴⁹ topraktan yaratılmıştı.⁵⁰ Çok uzun boylu, gür saçlı⁵¹ ve yakışıklıydı. Nitekim Peygamber Efendimiz cennetliklerin, bir ikram olarak Hz. Âdem suretinde, çok uzun boylu⁵² ve fizikî noksanlıklardan arınmış olarak⁵³ cennete gireceklerini müjdelemişti.⁵⁴

Peygamber Efendimiz, kıyamet sahnesini tasvir ettiği bir konuşmasında, Hz. Âdem'in, Müslümanların bağışlanması noktasında ilk umut olarak görüldüğünü bize aktarmaktadır. Hadîs-i şerîfe göre kıyamet gününde toplanan insanların sıkıntıları dayanılmayacak seviyeye ulaştığında aralarında konuşup kendilerine aracı olması için Hz. Âdem'e gitmeyi kararlaştırırlar. Hz. Âdem'e gelerek Allah Teâlâ'nın ona lütfettiği nimetleri hatırlatırlar: 

يَا آدَمُ أَنْتَ أَبُو الْبَشَرِ ، خَلَقَكَ اللَّهُ بِيَدِهِ وَنَفَخَ فِيكَ مِنْ رُوحِهِ ، وَأَمَرَ الْمَلاَئِكَةَ فَسَجَدُوا لَكَ ، وَأَسْكَنَكَ الْجَنَّةَ

“Sen beşeriyetin atasısın, seni bizzat Allah yarattı, sana ruhundan üfledi, meleklere emretti de sana secde ettiler, seni cennetine yerleştirdi.” diyerek durumlarını arz edip kendilerine şefaatçi olmasını talep ederler. Âdem (as) ise kendisine konulan sınırı ihlâl edip itaatsizlik ettiği için Cenâb-ı Hakk'ın kendisine çok kızdığını hatırlatır. “Kendim, kendim!” diyerek kendi derdine düştüğünü söyler ve insanlara Hz. Nuh'a gitmelerini tavsiye eder.²¹

Hz. Âdem'den sonra da Şit (as) ve İdris (as) gibi şahsiyetler nübüvvet mührünü taşımışlar, insanları Allah'a ibadet etmeye davet etmişlerdir. Ancak kendisine ilk risâlet verilen zât,⁵⁶ büyük azim ve kararlılık sahibi (ulü'l-azm)⁵⁷ peygamberlerden sayılan Nuh (as) olmuştur.⁵⁸

Nuh (as) peygamber olarak gönderildiğinde, kavmi içinde kötülüğe engel olmaya çalışan kimse yoktu.⁵⁹ Rabbinden aldığı vahiyle tebliğde bulunan Hz. Nuh, puta tapan ve Allah'a şirk koşan kavmini⁶⁰ tevhide çağırdı: 

اَنِ اعْبُدُوا اللّٰهَ وَاتَّقُوهُ وَاَطَيعُونِ ﴿3﴾ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ اِلٰٓى اَجَلٍ مُسَمًّى

“Allah'a ibadet edin. O'na karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin ki sizin günahlarınızı bağışlasın ve sizi belli bir vakte kadar ertelesin.”²²

اَنْ لَا تَعْبُدُوا اِلَّا اللّٰهَ اِنِّي اَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ اَلِيمٍ 

“Allah'tan başkasına ibadet ve kulluk etmeyin. Doğrusu ben sizin adınıza elem dolu bir günün azabından korkuyorum.”²³

وَمَٓا اَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْرٍ اِنْ اَجْرِيَ اِلَّا عَلٰى رَبِّ الْعَالَمِينَ 

“Bunlara karşılık sizden hiçbir ücret de istemiyorum, benim ecrim Âlemlerin Rabbi olan Allah'a aittir.”²⁴

Hz. Nuh'un bu davetine karşılık kavminin ileri gelenleri, onu ve beraberindekileri küçümseyerek, 

مَا نَرٰيكَ اِلَّا بَشَرًا مِثْلَنَا وَمَا نَرٰيكَ اتَّبَعَكَ اِلَّا الَّذِينَ هُمْ اَرَاذِلُنَا بَادِيَ الرَّأْيِ وَمَا نَرٰى لَكُمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كَاذِبِينَ 

“Sen de bizim gibi bir insansın ve sana aramızda sadece alt tabakada olanlar uyuyor. Ayrıca sizin bize bir üstünlüğünüzü de göremiyoruz. Aksine sizin yalan söylediğinizi düşünüyoruz.”²⁵ dediklerinde, Hz. Nuh, 

وَمَٓا اَنَا بِطَارِدِ الَّذِينَ اٰمَنُوا اِنَّهُمْ مُلَاقُوا رَبِّهِمْ 

“Ben, bana inananları kovacak değilim, çünkü onlar Allah'a kavuşacaklardır.”²⁶

وَيَا قَوْمِ مَنْ يَنْصُرُنِي مِنَ اللّٰهِ اِنْ طَرَدْتُهُمْ اَفَلَا تَذَكَّرُونَ

“Hem ben onları kovarsam beni Allah'ın gazabından kim koruyabilir?”²⁷

وَلَٓا اَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَٓائِنُ اللّٰهِ وَلَٓا اَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلَٓا اَقُولُ اِنِّي مَلَكٌ وَلَٓا اَقُولُ لِلَّذِينَ تَزْدَرِي اَعْيُنُكُمْ لَنْ يُؤْتِيَهُمُ اللّٰهُ خَيْرًا اَللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا فِٓي اَنْفُسِهِمْ اِنِّي اِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ 

“Ben size, 'Allah'ın hazineleri yanımdadır.' demiyorum. Gaybı da bilemem. 'Ben bir meleğim.' de demiyorum. Sizin küçümsediğiniz kimseler hakkında, 'Allah onlara asla hayır bahşetmeyecektir.' de diyemem. Allah onların içlerindekini daha iyi bilir. Böyle bir şey söylersem, o zaman ben gerçekten zalimlerden olurum.”²⁸ diye cevap verdi.

Hz. Nuh'un bu cevabı karşısında söyleyecek söz bulamayan kavmi, ukalaca bir tavır takınarak,

قَالُوا يَا نُوحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَاَكْثَرْتَ جِدَالَنَا فَأْتِنَا بِمَا تَعِدُنَٓا اِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ 

“Ey Nuh! Bizimle haddinden fazla mücadele ettin ve çok ileri gittin. Eğer doğru söylüyorsan, bizi tehdit edip durduğun azabı getir de görelim.”²⁹ dediler. Onların bu tutumlarına rağmen vakur duruşunu hiç bozmayan Nuh (as), 

قَالَ اِنَّمَا يَأْتِيكُمْ بِهِ اللّٰهُ اِنْ شَٓاءَ وَمَٓا اَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿33﴾ وَلَا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِٓي اِنْ اَرَدْتُ اَنْ اَنْصَحَ لَكُمْ اِنْ كَانَ اللّٰهُ يُرِيدُ اَنْ يُغْوِيَكُمْ هُوَ رَبُّكُمْ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿34﴾

“Onu size dilerse ancak Allah getirir, zaten siz de O'nu âciz bırakamazsınız. Sizi azdırmak isterse benim öğüdüm de size fayda vermez. O sizin Rabbinizdir, sonunda O'na döneceksiniz.”³⁰ diye karşılık verdi.

Değişmeyen azmi karşısında söyleyecek söz bulamayan kavmi, en sonunda, 

قَالُوا لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ يَا نُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمَرْجُومِينَ

“Nuh bu davadan artık vazgeçmezsen seni mutlaka taşa tutarız!”³¹ deyip onu tehdit etme yoluna gittiler.

Kavminin onu yalancılıkla, hatta delilikle suçlaması neticesinde tebliğden alıkonulan Nuh (as) Rabbine yalvarmaya başladı: 

اَنِّي مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ

“Ben mağlup oldum, yardım eyle!”³²

Dokuz yüz elli yıl kavminin arasında kalan⁷² Nuh (as), bu süre zarfında onları ikna edemeyince, çaresiz bir şekilde Rabbine yönelerek şöyle dedi: 

قَالَ رَبِّ اِنِّي دَعَوْتُ قَوْمِي لَيْلًا وَنَهَارًا ﴿5﴾

“Ey Rabbim, ben kavmimi gece gündüz imana davet ettim,

فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعَٓاءِي اِلَّا فِرَارًا ﴿6﴾

Fakat davetim sadece onların kaçışını artırdı.

وَاِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُٓوا اَصَابِعَهُمْ فِٓي اٰذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَاَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا ﴿7﴾

Sen onları bağışlayasın diye kendilerini her davet edişimde, parmaklarını kulaklarına tıkadılar, örtülerine büründüler, inanmamakta ısrar ettiler, çok kibirlendiler.

ثُمَّ اِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهَارًا ﴿8﴾

Sonra onları açık açık davet ettim.

ثُمَّ اِنِّي اَعْلَنْتُ لَهُمْ وَاَسْرَرْتُ لَهُمْ اِسْرَارًا ﴿9﴾

Sonra hem açık hem gizli çağırdım,

فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ اِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا ﴿10﴾

Dedim ki: Rabbinizden bağışlanma dileyin, çünkü o çok bağışlayıcıdır.

يُرْسِلِ السَّمَٓاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا ﴿11﴾

Size gökten bol bol yağmur versin,

وَيُمْدِدْكُمْ بِاَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ اَنْهَارًا ﴿12﴾

Sizi mallarla ve oğullarla desteklesin, sizin için bahçeler var etsin, sizin için ırmaklar var etsin.”³³

Bu şekilde yaptığı tebliği anlatan Hz. Nuh, kavminin kendisine nasıl cevap verdiğini de şöyle arz etti: 

قَالَ نُوحٌ رَبِّ اِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَاتَّبَعُوا مَنْ لَمْ يَزِدْهُ مَالُهُ وَوَلَدُهُٓ اِلَّا خَسَارًا ﴿21﴾ وَمَكَرُوا مَكْرًا كُبَّارًا ﴿22﴾ وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ اٰلِهَتَكُمْ… ﴿23﴾ وَقَدْ اَضَلُّوا كَث۪يرًا … ﴿24﴾

“Onlar bana karşı geldiler, malı ve çocuğu kendini azdıran kimseye uydular, büyük büyük tuzaklar kurdular, 'Sakın ilâhlarınızı bırakmayın!' dediler... Ve gerçekten birçoklarını saptırdılar.”³⁴

فَافْتَحْ بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ فَتْحًا وَنَجِّنِي وَمَنْ مَعِيَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ 

“Artık onlarla benim aramı ayır, beni ve beraberimdeki inananları kurtar.”³⁵

رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْاَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا ﴿26﴾ اِنَّكَ اِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ 

“Kâfirlerden hiç kimseyi de yeryüzünde bırakma, eğer bırakırsan kullarını saptırırlar.”³⁶

Her fırsatta kavmini Allah'a çağırmaya devam eden Hz. Nuh, iman etmiş olanlar dışında inanacak kimse olmadığı kendisine vahyedilip bir gemi yapma emri verilince⁷⁷ halkının gözleri önünde gemiyi yapmaya başladı. O bir taraftan gemiyi inşa ediyor, yanına her uğradıklarında onunla alay eden müşriklere de, 

اِنْ تَسْخَرُوا مِنَّا فَاِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُونَ

“Bizimle nasıl alay ediyorsanız biz de sizinle öyle alay edeceğiz.” diyordu.³⁷

Sonunda göğün kapıları sağanak sağanak bir yağmurla açıldı ve yeryüzü pınar pınar⁷⁹ kaynayıp taşmaya başladı.⁸⁰ Nuh (as), kendisine gelen emirler doğrultusunda, her canlıdan bir çifti⁸¹ ve sayıları seksen civarında olan⁸² iman etmiş bir avuç mümini⁸³ 

وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِسْمِ اللّٰهِ مَجْرٰيهَا وَمُرْسٰيهَا

“Haydi binin, onun yüzmesi de durması da Allah'ın adıyladır.”³⁸ diyerek gemiye yükledi. Kendisi de gemiye bindiğinde, beraberindekilerle birlikte Rabbinin öğrettiği duaları bir bir okumaya başladı: 

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي نَجّٰينَا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿28﴾ وَقُلْ رَبِّ اَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبَارَكًا وَاَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ 

“Bizi zalimlerden kurtaran Allah'a hamdolsun. (Allah'ım) beni bereketli bir yere indir, muhakkak sen barındıranların en hayırlısısın.”³⁹ Bu yakarışları üzerine, çağrıya icabet edenlerin en yücesi, duasını kabul ederek onu ve ailesini⁸⁶ boğulmaktan o dolu gemi ile kurtardı.⁸⁷

Gemi, dağ misali dalgalar arasında onları götürürken Nuh (as) uzakta duran ve kendisine inanmayan oğluna: 

يَا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنَا وَلَا تَكُنْ مَعَ الْكَافِرِينَ 

“Yavrucuğum bizimle bin gemiye, inkâr edenlerle beraber olma!” diye seslendi. Oğlu, 

سَاٰوِي اِلٰى جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنَ الْمَاءِ

“Beni sulardan koruyacak bir dağa sığınacağım.” diye cevap verince, Nuh (as), 

لَا عَاصِمَ الْيَوْمَ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ اِلَّا مَنْ رَحِمَ

“Bugün, acıdığı kimseler dışında Allah'ın azabından kurtulacak yoktur.” dedi. Tam o sırada bir dalga gelip aralarına girdi ve oğlu da boğulup gidenler arasına karıştı.⁴⁰

Oğlunun boğulmaya mahkûm olduğunu fark eden Nuh (as), 

رَبِّ اِنَّ ابْنِي مِنْ اَهْلِي

“Yâ Rabbi, oğlum ailemdendir.”⁴¹ diyerek onun kurtulmasını talep edecek oldu. Bunun üzerine Cenâb-ı Hak, 

قَالَ يَا نُوحُ اِنَّهُ لَيْسَ مِنْ اَهْلِكَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلَا تَسْـَٔلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ

“Ey Nuh, o senin ailenden değil! O(nun yaptığı) iyi olmayan bir iş. Bu yüzden bilmediğin bir şeyi benden isteme!”⁴² buyurarak iman bağıyla birbirine tutunmanın daha önemli olduğuna dikkatleri çekti.

Düşüncesinin kusurlu olduğunu anlayan Nuh (as), 

قَالَ رَبِّ اِنِّي اَعُوذُ بِكَ اَنْ اَسْـَٔلَكَ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَاِلَّا تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِٓي اَكُنْ مِنَ الْخَاسِرِينَ

“Yâ Rabbi! Bilmediğim bir şeyi istemekten sana sığınırım. Şayet beni bağışlamaz ve esirgemezsen hüsrana uğrayanlardan olurum.”⁴³ diyerek hemen tevbe etti. Aslında ailesinde ona iman etmeyen tek kişi, oğlu değildi. Hz. Lût'un karısıyla birlikte, kâfirlere misal olarak gösterilen eşi de onun sözünü dinlemedi. Bir peygamber eşi olmasına rağmen, ona ihanet etti. Neticede Nuh (as), ne şirkte ısrar eden oğluna ne de kendisine ihanet eden karısına Allah'tan gelen azabın ulaşmasına mani olabildi.⁹²

Tufan o kadar dehşetliydi ki gemiye binenlerin dışında hiç kimsenin kurtulma ihtimali yoktu. Bu durumu Allah Resûlü (sav) şöyle anlatıyordu: 

فَلَمَّا فَرَغَ مِنْهَا، فَارَ التَّنُّورُ، وَكَثُرَ الْمَاءُ فِي السِّكَكِ، خَشِيَتْ أُمُّ الصَّبِيِّ عَلَيْهِ، وَكَانَتْ تُحِبُّهُ حُبًّا شَدِيدًا، فَخَرَجَتْ إِلَى الْجَبَلِ حَتَّى بَلَغَتْ ثُلْمَةً فَلَمَّا بَلَغَهَا الْمَاءُ خَرَجَتْ بِهِ حَتَّى اسْتَوَتْ عَلَى الْجَبَلِ، فَلَمَّا بَلَغَ الْمَاءُ رَقَبَتَهَا رَفَعَتْهُ بِيَدِهَا حَتَّى ذَهَبَ بِهَا الْمَاءُ،

“Yollar sularla dolmaya başladığında bir anne, canından çok sevdiği yavrusu için endişelenmişti. Hemen yavrusunu alıp bir dağa doğru yola koyuldu. Dağın üçte birine kadar tırmandı. Aralıksız yükselen sular oraya ulaştığında tırmanmaya devam etti ve dağın üçte ikisine kadar çıktı. Sular oraya da geldiğinde dağın zirvesine kadar kaçtı. Nihayet oraya da gelen sular, boğazına kadar yükselince, biricik yavrusunu eliyle başının üstüne kaldırdı ve sel onları alıp götürünceye kadar onu yukarıda tuttu.” 

Bu olayı anlatan Rasûlullah Efendimiz sözlerini şöyle tamamladı: 

فَلَوْ رَحِمَ اللَّهُ مِنْهُمْ أَحَدًا لَرَحِمَ أُمَّ الصَّبِيِّ

“Şayet Allah Teâlâ, Nuh kavminden birisine merhamet edecek olsaydı, işte bu bebeğin annesine merhamet ederdi.”⁴⁴

Nihayet yeryüzü kendisini kirleten şirkten arındığı zaman yüce ferman geldi ve 

وَقِيلَ يَا اَرْضُ ابْلَع۪ي مَٓاءَكِ وَيَا سَمَاءُ اَقْلِعِي وَغِيضَ الْمَٓاءُ وَقُضِيَ الْاَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ

“'Ey yer, yut suyunu ve ey gök, tut suyunu!' (Bu emir üzerine) sular çekildi ve hüküm yerine getirildi. Gemi Cudi (dağı) üzerine yerleşti.”⁴⁵ ve 

اِهْبِطْ بِسَلَامٍ مِنَّا وَبَرَكَاتٍ عَلَيْكَ وَعَلٰٓى اُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ وَاُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ

“Ey Nuh, sana ve beraberindeki ümmete tarafımızdan (bahşedilen) selâmet ve bereketle in gemiden.” denildi.⁴⁶

Receb ayının onuncu gününde başlayan zorlu yolculuk, tam altı ay sonra Muharrem ayının onuncu gününde yani âşûrâ gününde tamamlanmış oldu. Hz. Nuh ve beraberindekiler de Allah'ın bu nimetine şükretmek için o gün oruç tuttular.⁹⁶ Çünkü Nuh (as) her fırsatta çokça şükreden bir kul idi.⁹⁷

Tufandan sonra Hz. Nuh ve yanında bulunanlar kendilerine evler yaparak yeniden yeryüzüne yerleştiler.⁹⁸ Ancak o insanlardan sadece Hz. Nuh'un zürriyyeti yani üç oğlu ve üç gelini geriye kaldı.⁹⁹ Böylece bütün âlemler içinde Allah'ın kendisine selâm ettiği Nuh (as),¹⁰⁰ Hz. Âdem'den sonra insanların ikinci atası oldu.

Daha önce zikrettiğimiz kıyamet sahnesini anlatan hadisin devamında Rasûlullah Efendimiz, insanların Hz. Âdem'in tavsiyesine uyarak Hz. Nuh'a müracaat ettiklerini anlatır. İnsanlar ona, 

يَا نُوحُ إِنَّكَ أَنْتَ أَوَّلُ الرُّسُلِ إِلَى أَهْلِ الْأَرْضِ ، وَقَدْ سَمَّاكَ اللَّهُ عَبْدًا شَكُورًا اشْفَعْ لَنَا إِلَى رَبِّكَ ، أَلاَ تَرَى إِلَى مَا نَحْنُ فِيهِ فَيَقُولُ إِنَّ رَبِّى عَزَّ وَجَلَّ قَدْ غَضِبَ الْيَوْمَ غَضَبًا لَمْ يَغْضَبْ قَبْلَهُ مِثْلَهُ ، وَلَنْ يَغْضَبَ بَعْدَهُ مِثْلَهُ ، وَإِنَّهُ قَدْ كَانَتْ لِى دَعْوَةٌ دَعَوْتُهَا عَلَى قَوْمِى نَفْسِى نَفْسِى نَفْسِى اذْهَبُوا إِلَى غَيْرِى 

“Sen yeryüzü halkına gönderilen ilk resûlsün ve Allah seni 'şükreden bir kul' olarak niteledi. Rabbinin katında bize şefaatçi olmaz mısın?” dediklerinde, Hz. Nuh kavmi aleyhine yaptığı duayı hatırlatarak “Kendim, kendim!” diye kendi telaşına düştüğünü belirtir ve Hz. İbrâhim'e gitmelerini tavsiye eder.⁴⁷

Hz. Nuh'tan yüzyıllar sonra, insanlığa hidayet rehberi olarak gönderilen Peygamberimiz (sav) de, arkadaşının insanlar arasındaki asaleti gözetmediğine dair, kibirli bir şekilde şikâyette bulunan bir kişiye öğüt vermek için, Hz. Nuh'un iki dünya saadetine ulaştıracak vasiyetini şöyle hatırlattı:

إِنِّي قَاصِرٌ عَلَيْكُمَا الْوَصِيَّةَ آمُرُكُمَا بِاثْنَتَيْنِ وَأَنْهَاكُمَا عَنْ اثْنَتَيْنِ أَنْهَاكُمَا عَنْ الشِّرْكِ وَالْكِبْرِ وَآمُرُكُمَا بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَإِنَّ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا فِيهِمَا لَوْ وُضِعَتْ فِي كِفَّةِ الْمِيزَانِ وَوُضِعَتْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فِي الْكِفَّةِ الْأُخْرَى كَانَتْ أَرْجَحَ وَلَوْ أَنَّ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا حَلْقَةً فَوُضِعَتْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عَلَيْهَا لَفَصَمَتْهَا أَوْ لَقَصَمَتْهَا وَآمُرُكُمَا بِسُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ فَإِنَّهَا صَلَاةُ كُلِّ شَيْءٍ وَبِهَا يُرْزَقُ كُلُّ شَيْءٍ 

“Vefat vakti geldiğinde Allah'ın peygamberi Nuh (as) iki oğlunu çağırdı ve dedi ki: 'Size kısaca şu vasiyeti yapıyorum. Size iki şeyi emrediyorum ve iki şeyi yasaklıyorum: Allah'a ortak koşmayı ve kibirlenmeyi yasaklıyorum. 'Lâ ilâhe illâllâh' demeyi emrediyorum. Çünkü gökler yer ve bu ikisi arasında bulunanlar bir kefeye, lâ ilâhe illâllâh diğer kefeye konsa onlardan ağır gelir. Gökler ve yer bir halka olsalar da lâ ilâhe illâllâh onların üzerlerine konsa, onları çatlatır ya da kırar. Size 'sübhânallâhi ve bihamdihî' demeyi de emrediyorum. Çünkü bu her şeyin duasıdır ve her şey bununla rızıklandırılır.'”⁴⁸