Yeni bir eğitim-öğretim döneminin henüz başındayız. Bu günlerde, şuurlu anne babaların gününü şekillendiren ana unsur, "geleceğimizi inşa edecek mimarları ne ile ve nasıl mücehhez kılmalıyız" telaşesidir.  Ne kıymetli bir telaşe... Allah, en iyi olana muvaffak eylesin herbirimizi. 

Esasen bizler, bugün çocuklarımız üzerindeki tasarruflarımızla yarınlarımızı şekillendirmekteyiz. Vereceğimiz eğitim ve kazandıracağımız bilgi ile onlara, istikbâlimiz ve istiklâlimizi şekillendirme selahiyeti de vermiş oluyoruz. Ya teminatına vesile olacaklar ya da tahribatına sebep...

Bize düşen, çocuklarımızı faydalı ve gerçek bilgiye ulaştıracak ilgi, heves, merak ve özgüven sahibi yapmaktır. Öğrenmenin zemini hazırlamak ve gayesini telkin etmektir onlara.. Gerisi onların işi ve onlar, bu işi başaracaklardır. Yeter ki önyargılardan, bağnazlıklardan ve hurafelerden arınmış "gerçek bilgiye sahip olmaları" için gereken zemini hazırlayalım. Seferber olmalıyız. 

"Sahip olmak" diyorum çünkü bir şeye sahip olmak, onu kullanabilmek ve onda/onunla tasarrufta bulunma hakkına sahip olmaktır. O şey hakkında buyruğu yürüyen, sözü geçen kimse olmaktır. Çocuklarımız, bilgiyi üreten, geliştiren ve yöneten bireyler olarak bilginin sahibi olmalıdır.  Bunu daha önce atalarımız başardı, biz de yapabiliriz. 

İlk emri "oku!" olan bir dinin müntesipleri olarak bilgiye ne denli önem vermemiz gerektiğini izaha bile hacet yoktur. Bilgi, müminin yitik malıdır. Onu nerede bulursa alır. Almalıdır.

Bu sebeple talibi olmamız gereken en temel değer, gerçek ve faydalı bilgi olmalıdır. Ona sahip olan çok şeye sahip olur. Onu kaybeden çok şeyi kaybeder. Zira onu kaybettiğimiz zaman birçok değerimizi kaybedişimize yakın tarihimiz şahittir. Neredeyse her alanda başkalarının bilgileriyle iş yapar, amel eder olduk. Pozitif bilimler bir yana, temel İslamî ilimleri bile oryantalistlerin eserlerinden devşirir duruma düştük. Daha düne kadar oryantalist bir bakışla kaleme alınan (ve güya tashihle tercüme edilen) İslam ansiklopedisi, din ve tarih bilgimizin referansı sayılıyordu. Ta ki, Diyanet'in DİA'yı (islamansiklopedisi.info) hazırlamasına kadar. Aslında bu durum, bizim için tam anlamıyla vahim bir esaretti. Gerçeğin bilgisinden mahrum kaldığımız için başkalarının bildiğinin (doğruluğunu teyit etme imkanından bile yoksun olarak) mahkumu olmuştuk.

Bilgi mahkumiyeti, bedenen esir olmaktan daha ağır, daha kapsamlı ve daha tehlikelidir.. Bilgi mahkumiyeti sırasıyla zihin, fikir ve eylemde de mahkum eder insanı. Gönüllü kölelere dönüştürür toplumu. Bilginin efendisi olmayanlar, bilenin kölesi olmaya mahkumdur.. Bu, adeta hayatın ana yasasıdır. Bu çerçevede Hz. Adem ile melekler arasında cereyan eden kıssa son derece manidardır. Meleklerin Hz. Adem'e secde (saygı) etmelerinin sebebi, Hz. Adem'in sahip olduğu bilgi değil midir?

İtikadımızca, kölesi olmaya lâyık yegâne varlık, her şeyin bilgisine sahip, ilmiyle herşeyi kuşatan ve bilginin kaynağı olan Allah'tır. O, her bilenin üzerindeki el-Alîm'dir. Müslüman, O'nun esmâsıyla muttasıf olmaya gayret etmelidir. İnsan, ancak o zaman yalnız O'nun kölesi ve O'nun dışındaki her şeyin efendisi olur. 

İki yol var önümüzde: Bilginin efendisi olmak ya da bilenin kölesi... Bu denklemin sıhhatini kendi tarihimizin tescil ettiğine şahit değil miyiz? Geçmişte dünya ölçeğinde bize son sözü söyleme selahiyeti kazandıran şey, hemen her alanda sahip olduğumuz bilgi değil miydi?

Sayamayacağımız kadar çok örnekten bazılarını hatırlayalım:

Bir zamanlar;

- Ruh hastalarının "içine şeytan girmiş" gerekçesiyle yakıldığı bir dönemde onları su ve musikiyle tedavi edecek psikoloji bilgisine sahip bilginlerimiz vardı.

- Döneminde dünyanın hiçbir ordusunun mukavemet gösteremeyeceği silahları yapacak teknik bilgiye sahip mucitlerimiz vardı.

- Zamanın keşfedilmiş en uzak gezegenleri hakkında söz söyleyecek, fikir üretecek astronomi bilginlerimiz vardı.

- Henüz keşfedilmemiş kıtaların haritasını bile gerçeğiyle birebir çizecek coğrafya ve harita bilgisine sahip adamlarımız vardı.

- Skolastik düşünce (kilise) hegemonyasında debelenen Batı'nın rönesansına kaynaklık edecek felsefe ve mantık bilgisini haiz külliyatımız vardı.

- Günümüz dünyasının sayı sisteminin temelini oluşturacak matematik bilgisine sahip mühendislerimiz vardı.

- Bütün dünyanın üzerimize geldiği ve ümmetin parçalanmak üzere olduğu zamanlarda dünyanın en ücra beldeleriyle bağını sürdürüp payitahtın etkinliğini sürdürecek siyaset/diplomasi bilgisine sahip idarecilerimiz vardı.

- 72 milleti tek çatı altında kaynaştıracak kadar aydın; Japonya'dan Endülüs'e onlarca farklı ırktan müslümanı ümmet şuurunda birleştirecek kadar yetkin din ve devlet adamlarımız vardı.

- Ticarette (yüksek bir ahlakî meziyet timsali olarak) sadece dünyevî değil uhrevî kazancı da hesaba katacak muhasebe bilgisine sahip tacirlerimiz vardı. (Ki, bu durumun, şimdinin en kalabalık islam ülkesi olan Endonezya'ın İslamlaşmasındaki payı yadsınamaz.)

- Her türlü doğal ve beşeri afetler karşısında bütün ihtişamıyla asırlara meydan okuyan eserler ortaya koyacak mühendislik bilgisine sahip mimarlarımız vardı.

- Edebiyat, hat, müzik, mimarî, vb. sanatın her dalında çağları aşan eserler ortaya koyacak estetik bilgisine sahip sanatkârlarımız vardı.

- Türlü desiselerle müslümanları parçalamaya yeltenen düşmanların planlarını altüst edecek bilgiye sahip istihbaratımız vardı.

İşte o demler, bilginin efendisi olduğumuz demlerdi. Onunla dünyada söz sahibiydik.

Sonra ne mi oldu? Önce "bilgi"yi kaybettik. Hurafelerin, vehimlerin, safsataların peşine düştük. Beyhude masallara daldık. Öncekilerin efsaneleriyle avunup durduk. Elimizdeki birçok kıymeti, bilgisizce terk ettik. Düştük, düşkünleştik. Dahası, bilgimiz azaldıkça olmaz şeylere (hurafelere) imanımız arttı. Sığlaştık, sıradanlaştık.

(Şükür ki bugün izan ve vicdanımız hâlâ canlı. Bilgisini dünyevî menfaatler uğruna milyonlarca insanın ölümü için kullananlara inat hâlâ insaniyeti ve iyiliği önceleyecek kadar mecalimiz var.)

O halde millet olarak kıyamımızın ilk adımı, her alanda yeniden öyle bilginler yetiştirmenin yollarını aramak olmalıdır. Hedefimiz, bilgin ve bilgece yaşayan insanlar yetiştirmek olmalıdır. Bugünün ve yarının gerektirdiği her alanda (bilim, sanat, teknik, din, düşünce vs. dallarda) bilginin efendileri olacak bir nesil inşa etmek olmalıdır.