İbâdet başka, âdet başkadır. İbâdet, dînî-amelî hükümlerin ahiretle ilgili olan kısmıdır. Farz olan ibâdetler beştir: Namaz, oruç, zekat, hac ve cihattır. Âdet, dînî hükümlerden değildir. Aksine âdet yeme, içme, giyinme ve barınma gibi dünyevi amaçlara yöneliktir. ibâdetlerde bid'at, kesinlikle yasaklanmıştır, halbuki âdetlerde bid'at yasaklanmış değildir, ama terkedilrnesi daha uygundur. Yalnız takva sahipleri bu türlü âdetlerden haram gibi kaçınırlar. 

Âdetlerdeki bid'at, yüce dinimize aykırı olursa, tabiatıyla yasak olur. ibâdetle ilgili bid'atın mukâbili sünnet-i hüdâdır. (Dinde herkesin uyması gereken sünnet) Âdetle ilgili bid'atın mukâbili ise sünen-i zevâiddir. (Dinde herkesin uymadığı sünnettir) İşte bundan dolayı âdetlerden olan yeme-içme hakkında İslâmî kurallar beyan olunmuştur. Yeme-içme kuralları hakkında birçok hadis-i Şerif vardır. Bunlardan bazılarını zikredelim:

1 - Sizden biriniz yemek yediği zaman Allahin ismini zikretsin.(Ebû Dâvûd)

2- Sizden biriniz yemek yediğinde, elini sofra bezine silmesin. (Müslim, Ahmed b Hanbel)

3- Sizden biriniz sağ eliyle yesin, sağ eliyle içsin, sağ eliyle alsın ve sağ eliyle versin (İbn Mâce)

4- Peygamber Efendimiz, dayanarak yemek yemezdi. (Buhari, Ebû Dâvud, Tirmîzî)

5- Sizden bitiniz su içerken kabın içine solumasın. (İbn Mâce, Tirmîzî)

6- Kendi önünden ye. (Buhari, İbn Mâce)

7-Peygamber Efendimiz, su tulumuna ağzını dayayıp içmeyi men etmiştir. (Ahmed b. Hanbel, İbn Mâce)

8- Peygamber Efendimiz, yiyecek ve içeceğe üfürmeyi  yasaklamıştır. (Ahmed b. Hanbel)

9-Yemeği soğutun. Çünkü sıcak yemekte bereket yoktur. (Heysemî, Taberânî)

10- Ekmeğe saygı gösteriniz. (Hâkim)

11- Aç kimseyi doyurun. (Buhârî)

12- Allah katında en makbul yemek, çok kişiyle birlikte yenilen yemektir. (Ebû Ya'lâ)

13 -Sizden biri yemeğe çağrıldığında gitsin. (Taberânî)

14- Sizin için, birlikte veya ayrı ayrı yemek yemenizde bir günah yoktur. (Nür, 24/ 61) 

Âdet, hakkında nass bulunmayan hususlarda şerî hükmü ispat için hakem kılınır. Âdet, niyet ile ibadet olur. Şurasını unutmayalım ki, âdetten olan yeme-içme de mükellefin fiillerindendir. Onun da bir şer'i hükmü vardır. 

Şöyle ki: hayatın devamını sağlayacak, namaz ve orucu eda edecek miktarda yiyip içmek vaciptir. Nafileleri edaya ve çalışıp kazanmaya gücü yetecek kadarı müstehaptır. Midenin üçte birini dolduracak kadar yemek câizdir. Bedene ağırlık verecek ve çok uyku getirecek kadar yemek mekruh, mideyi bozacağına kanaat getirdikten sonra yemek ise haramdır. Ancak misafirleri mahcup etmemek ve oruçtan dolayı zayıf düşmemek için yemekte de bir beis yoktur. Az yemek ahlâkî güzelliklerdendir; üstelik, çok yemek mü'minim sıfatlarından değildir. Kişi açlığını giderecek ve mideye ağırlık vermeyecek ölçüde yemelidir. Aslında yemeğin miktarını tayin etme amaç değildir. Amaçlanan, Hak'tan uzak olan ve kemâl derecesine ulaşmayan nefsi terbiye etmektir. Nitekim Peygamber Efendimiz hazretleri yemek konusunda vakit tayin etmemiş ve miktarını belirtmemiştir. Bu konuyla ilgili ayeti kerîme ve hadis-i şeriflerden bazılarını burada zikredelim: 

1- Yiyin için, israf etmeyin. Çünkü Cendb-ı Hak 

müsrifleri semez. (A'raf, 7 / 31 ) 

2- Müsrifler şeytanın kardeşleridir. (isra, 17 / 27) 

3- Dünya nimetlerinden yararlanan ve hayvanlar gibi yiyen kafirlerin yeri cebennemdir. (Muhammed, 47/12) 

4- Mü'min bir kişilik yemek yer. (Ahmed b. Hanbel)

5- Çok yiyip içerek kalplerinizi öldürmeyin (Aynî)

6- Az yiyen kimsenin karnı sağlıklı, kalbi saf olur. Çok yiyenin ise karnı rahatsız, kalbi de kasvetli olur. (Aynî)

7- Bir kişinin yemeği iki kişiye yeter. (Buhârî, Tirmîzî, Taberani) 

8- Zevke ve nimete düşkünlükten sakınınız. (Ahmed b. Hanbel)

9- Ademoğlu'na  birkaç lokma yeter. (Ahmed b. Hanbel)

10- Senin, canının çektiği herşeyden yemen israf kabilindendir. (İbn Mâce)

11- Karınlarınızı hafif tutun. (Ebû Nuaym, Hılyetu'l-Evliya)

12- Dünyada karınlarını çok doyuranlar, kıyâmet gününde uzun süre aç dururlar. (İbn Mâce, Tirmîzî)

13- Sizden biriniz iftar edeceği vakit burma ile iftar etsin; hurma berekettir. Hurma bulamasa su ile iftar etsin. Su temizleyicidir. (Ahmed b. Hanbel)

14- Karnınız şişinceye kadar yemek ve içmekten sakınır. Çünkü bu, bedene zarar verir ve hastalığa yol açar. (Ebû Nuaym)

İftâr vaktindeki yemek hazırlıklarına gelince; çok fazla yemek yapmak israf kabilinden ise de kibir ve övünme amacı gütmedikçe güzel yemeklerde israf yoktur. Yemek hazırlamak Cenâb-ı Hakk'ın sayısız nimetlerine karşı Şükrü ifa etmek içindir. Müslümanlar iftar vaktinde hazırlanan lezzetli yemeklere başlamadan önce "Allahım! Senin için oruç tuttum. Senin rızkınla orucumu açıyorum." (Taberâni) diye dua eder. Bununla, sırf Allah için oruç tuttuklarını ve verdiği sayısız nirnetlere karşı şükürlerini ifade ederler ve Onun nimetlerini anarlar.. 

Eğer hazırlanan yemekler kibir ve övünme amacına yönelikse, bu dini açıdan yasaklanmıştır. Kaldı ki bu durum, Ramazanın dışındaki diğer aylarda da böyledir. Hâsılı, yeme ve içme hangi ayda olursa olsun, israf, kibir ve övünme derecesine varmadıkça helâldir, ayrıca fazla yemek yenilerek tutulan oruç da boşuna değildir. Böyle bir oruç ile de emrolunan ibadet ifa edilmiş ve yasaklanmış olan israf fiili de işlenmiş olur. Zira oruç başka, isrâf başka ve bunların hükümleri de başkadır. 

Günümüzde yeryüzündeki bütün müslümanlar dinî meselelerde birlik arzuluyorlarsa da âdet, bilgi, görgü, terbiye, milliyet, iklim ve saire itibariyle birbirlerinden çok farklıdırlar. Dolayısıyla bazılarında bulunan âdet, görgü ve bilgilerle bütün müslümanların âdet, bilgi ve görgüleri takdir ve tayin olunamaz. Bir milletin âdet, bilgi ve görgüleri akıl yürütme ve kiyas yoluyla tesbit edilemez. 

(İzmirli İsmail Hakkı, el-Furkan Beyne't-Tevfîk ve'l-Hızlan (Oruç Üzerine Tartışmalar); Sadeleştirme ve Ekler: Abdülkadir Şener, Ali İhsan Yitik; ss. 14-20)