• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/insanveislam.org/
  • https://twitter.com/insanuislam











Doç. Dr. Durak PUSMAZ
Trakya Üniv. İlahiyat Fak. Em. Öğr. Üyesi
Elinle Ettiğin Hayrı Dilinle Zayi Eyleme
29/05/2017

Başa kakmak, eski edebiyatımızda “minnet” sözcüğü ile ifade edilirdi. Minnet; yapılan iyilik, lütuf ve ihsanı bir bir sayarak başa kakmak, yüze vurmak demektir. Nitekim Şinasi bir beytinde:

“Hak Teâlâ kimseyi bir ferde muhtaç etmesin
Yoksa halkın ettiği ihsana değmez minneti” der.
Onun için “minnet çekilir bela değildir” denilmiştir. 
Dinimizin yasakladığı kötü huy ve davranışlardan biri de, insanın, yapmış olduğu iyiliği yüze vurması, başa kakmasıdır. 
Aslında yapılan iyilikleri başa kakmak, bir taraftan övünmek, diğer taraftan karşıdakini minnet altında bırakmak için olur. Müslüman yapmış olduğu iyiliği başkalarına karşı övünmek için değil, Allah için yapar, O’nun rızasını gözetir. Mert olan kimselere yaraşan da budur. Onlar, övünmek şöyle dursun, yaptıkları iyiliğin duyulmasından bile hoşlanmazlar, rahatsızlık duyarlar, utanırlar. Şair bu hususu ne güzel ifade etmiş:
Mert olan hiç kerem etmekle tefâhur mü eder
Hem verir, hem utanır ettiği ihsandan.

Yapılan iyiliği başa kakmak, ondan gelecek bütün sevabı yok eder, boşa çıkarır. Sanki o iyilik hiç yapılmamış gibi olur. Nitekim bu konuda yüce Allah Bakara sûresinin 264’ncü ayetinde şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Allah’a ve ahiret gününe inanmayıp da insanlara gösteriş için malını sarfeden kimse gibi vermiş olduğunuz sadakalarınızı minnet ve eziyet ederek /başa kakıp inciterek boşa çıkarmayın."
Demek ki sadaka verdikten veya başka bir iyilik yaptıktan sonra başa kakıp incitmek, iyilik yaptığı kimseyi minnet altında bırakmaya çalışmak onun sevabını giderir, ecrini zayi eder, yok eder. Tıpkı Allah’a ve ahret gününe inanmadığı halde sırf insanlara gösteriş için malını harcayan kimsenin durumu gibi.
İyilik yapıp da sonra başa kakmayanlara, incitmeyenlere ise yüce Rabbimiz kendi katından bol ecir ve mükâfat vereceğini vaat etmektedir:
“Mallarını Allah yolunda sarfedip, sonra sarfettikleri şeyin ardından minnet ve eziyet etmeyenler/ başa kakıp incitmeyenler var ya, onların Rableri katında has mükâfatları vardır. Onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir. Güzel bir söz ve bağışlama, peşinden ezâ/ incitme gelen bir sadakadan daha iyidir. Allah Müstağnî’dir/ hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, Halîm’dir/ suçluları cezalandırmada acele etmez.” 
Ayette, Allah Teâlâ yardım yaptıktan sonra başa kakanları kötülemiş, böyle davranmayanlara ise ahirette büyük ecir ve mükâfat vereceğini vaat etmiştir.
Peygamber Efendimiz de yapılan iyiliğin başa kakılmasından ashabını ve ümmetini sakındırırdı. Efendimiz bu konuda Ebû Zer (r.a.)’tan rivayet edilen bir hadis-i şeriflerinde:
“- Üç sınıf insan vardır ki Allah Teâlâ kıyamet gününde bunlara iltifat buyurmaz, yüzlerine bakmaz, onları tezkiye etmez/ temize çıkarmaz. Onlar için can yakıcı bir azap vardır” buyurmuş ve bunu üç defa söylemiştir. Ebû Zer: 
“- Zarar ettiler, kaybettiler. Bunlar kim yâ Resûlellah?” diye sorunca, Efendimiz:
“- Bunlar; kibirlerinden dolayı elbiselerini yerlerde sürüyen, yaptığı iyiliği başa kakan ve satılık eşyasını yalan yeminle kıymetlendirmeye çalışan kimselerdir” buyurmuştur.



1121 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

İLİM, KÖLEYİ KRAL MERTEBESİNE YÜKSELTİR - 14/12/2018
İLİM, KÖLEYİ KRAL MERTEBESİNE YÜKSELTİR
KUR’AN’DA KUSUR ARAYANIN HALİ PERİŞAN OLUR - 02/12/2018
KUR’AN’DA KUSUR ARAYANIN HALİ PERİŞAN OLUR
CANLARINI VE MALLARINI CENNET MUKABİLİNDE SATANLAR - 27/11/2018
CANLARINI VE MALLARINI CENNET MUKABİLİNDE SATANLAR
HERKES KENDİ AKLINI BEĞENİR - 17/11/2018
HERKES KENDİ AKLINI BEĞENİR
KÖTÜLÜĞÜ İYİLİKLE SAVMAK - 13/11/2018
KÖTÜLÜĞÜ İYİLİKLE SAVMAK
HZ. EBU BEKİR’İN YÜKSEK ZEKÂSI VE İNCE ANLAYIŞI - 11/11/2018
HZ. EBU BEKİR’İN YÜKSEK ZEKÂSI VE İNCE ANLAYIŞI
BÜTÜN İNSANLAR TAKVA İLE MUHATAP - 09/11/2018
BÜTÜN İNSANLAR TAKVA İLE MUHATAP
MUTTAKİLER CÖMERTTİRLER - 06/10/2018
Muttakiler çok cömert kimselerdir, mallarını Allah yolunda harcamaktan zevk alırlar. Kur’an-ı kerimde onların bu cömertliklerine yer yer atıfta bulunulur. 
ÖYLE YEMİN OLMAZ - 08/06/2018
İslam dini sadece insanlarla Yaratıcı arasındaki münasebetleri tanzim eden bir din değil, aynı zamanda insanların birbirlerine karşı görev ve sorumluluklarının olduğunu belirten, sosyal yönü de olan bir dindir.
 Devamı
Üye Girişi
Aktif Ziyaretçi41
Bugün Toplam846
Toplam Ziyaret5019861
MAKALELER
EĞİTİM SUNUMLARI