- Boşanmış kadının iddeti, üç kur'dur. (2/Bakara, 228)

- Kocası ölen kadının iddeti, 4ay 10 gündür. (2/Bakara 234)

- Hamilenin iddeti doğuma kadardır. (65/Talâk, 4)

- Hiç hayız görmeyen ile menopoza giren kadınların iddeti 3 aydır. (65/Talâk, 4)

Bu farklı statüdeki kadınlara ait iddet süreleri ile ilgili olarak şunlar söylenebilir diye düşünüyorum:

1. 3kur'/3 ay, 4 ay 10 gün, doğum gibi tahdîd edilen süreler taabbudidir, ama taabbudi olması illetten veya hikmetten hâlî olduğu anlamına gelmez. 

2. Boşanan kadın, kocası ölen kadın, hamile kadın, henüz hayız görmemiş kadın veya menopoza girmiş kadın gibi tasniflerin yapılmış olması ve bunların bekleme sürelerinin farklılığı her bir sınıflamadaki kadın için ayrı bir illet veya hikmetin olduğuna işarettir. 

3. Süreler Allah tarafından belirlenmiştir, fakat illet veya hikmet tespitini âlimler yapmıştır. Bu nedenle bu bağlamda yapılan içtihatlar ve hüküm istinbâtları hatalı olabilir, isâbetli olabilir, hikmetlerin bir kısmı olabilir ama tamamı olamaz. 

4. Âlimler iddetin teşrî kılınmasının hikmeti ile ilgili olarak: a- nesebin karışmaması için rahmin berâetini anlama b- Allahın emrine imtisâl yani taabbudîlik c- Kocası ölmüş kadının hüznünü ve acısını ortaya koyma d- Karı kocanın zevciyet hayatına geri dönebilmek için düşünme fırsatı bulması e- yeni bir eşe ve hayata hazırlanma f- başkasının ekinini yabancı suyla sulamama (hadis) gibi birtakım cümleler kurmuşlardır. 

5. Dördüncü maddedeki bazı maddeleri anlamak, izah etmek ve hak vermek mümkündür, fakat nesebin karışmasını önlemek için rahmin temiz olduğunun anlaşılması şeklindeki ifâdeyi izahta bugün zorlanırız. Zira o günkü şartlarda bu doğrudur fakat günümüz için bunu söylemek sıkıntılı olabilir. Zira cinsel ilişkiden 8 saat sonra kadının hamile olup olmadığı yapılacak bir kan testi ile anlaşılabilmekte veya yapılacak bir DNA testi ile çocuğun nesebi tespit edilebilmektedir. Bu sav doğru kabul edilse bile, kocası ölenin iddeti farklı, boşanan, adet görmeyen ve menopoza girenin iddeti farklıdır.Halbuki sadece nesep tespiti için olsa idi iddet her birinin süresi aynı olmalıydı.

6. İddetin sadece kadınlar için konulmuş olup erkek için konulmamış olması (iddet erkek için sadece bir yerde vardır) kocanın hatırını yâd veya yaşanmışlıklara saygı bâbından  yas olarak değerlendirilmesi pek tutarlı bir yorum gibi görünmüyor. Zira aynı yas/matem karısı ölen erkek için de olmalı değilmiydi?

7. İddet konusunu, mihir ve erkeğin kavvamlığından bağımsız olarak düşünmemek gereklidir. Tabiri câiz ise erkek mihir vermekte bunun neticesi karısı üzerinde yönetici olmakta, karısı da boşanma veya ölüm anında belirli bir süre kocasına ait kalmaya veya ona bağımlı kalmaya devam etmektedir. Yani erkek hak sahibi, kadın sorumluluk sahibi olmaktadır. Baksanıza kadın ölünce, koca yabancı pozisyonuna düşmekte; koca ölünce ise karısı ona belirli bir süre eş olmaya devam etmektedir.

SONUÇ YERİNE:
Kanaatimce kadının iddet beklemesinde en ön plana çıkarılması gereken husus, kadının KORUNMAYA alınmış olduğudur. Zira, tamamen kocaya bağımlı bir hayat yaşayan bir kadının kocanın ölümü, boşanma, hamilelik vs gibi durumlarda iddet beklemesi, ona kocasının evinde geleceğini planlama fırsatı da vermektedir.  Dolayısı ile mevzunun taabbudi, içtihadi ve tarihsel yönleri gözden kaçırılmamalıdır diye düşünüyorum.