İnsan, çevresinde olup bitenleri ibret nazarıyla müşahede etse görecektir ki; Allah, gökleri, yeri ve ikisi arasındaki her şeyi bir ölçü, bir ahenk içerisinde ve muazzam bir dengede yaratmıştır. Gezegenler belli bir ölçü ve yörüngede seyreder. Gündüz ve gece ahenkle birbirini takip eder. Mevsimlerin oluşması bir ölçü iledir. Tabiattaki bütün değişiklikler; yeşermeler, solmalar, yok olmalar ve tekrar hayat bulmalar hep bir ölçü ve ahenk üzeredir. Kısacası yaratılan bütün varlıklar, Yaratıcının koyduğu ölçü ve nizam içerisinde hayatlarını sürdürmektedir.

Hiçbir şey tabiatı itibariyle ölçüsüz ve gelişigüzel değildir. Çünkü Allah, “biz her şeyi bir ölçü ile yarattık.”[1] buyurur. Bu ayetiyle Yüce Allah, yaratılılıştaki en önemli sır olan itidal (ölçü / denge) olgusuna  dikkat çekmektedir.

Âlemdeki her şeyin bir ölçü ve denge içerisinde yaratıldığını söylerken, akıl ve sorumluluk sahibi insanı bundan müstesna tutmak mümkün değildir. En güzel biçimde yaratılan insan da aynı ilahî ölçü ile varlık bulmuştur. Kur’an-ı Kerim’de bu gerçek şöyle ifade edilmektedir: “O Allah ki, seni yarattı, seni düzgün ve dengeli kılıp, sana ölçülü bir biçim verdi.”[2]

Fiziki anlamda en güzel biçimde yaratılan insan, metafizik bakımdan da muazzam özelliklerle donatılmıştır. Her biri zıddıyla var olan muhtelif duygularıyla ve düşünme kabiliyetiyle insan, diğer varlıklardan üstün yaratılmıştır.

Bu itibarla insanın asla ihmal edemeyeceği veya birini diğerine tercih edemeyeceği iki yönü vardır: Ruh ve beden. İnsan bu dünyada ne sadece ruhuyla ne de sadece bedeni ile varlığını sürdürebilir. Dolayısıyla en güzel şekilde yaratılan ve yaratılmışların en şereflisi olan insan, dengeli ve ölçülü olmaya, kâinattaki diğer bütün varlıklardan daha fazla muhtaçtır. Ruh ile beden, madde ile mana ve dünya ile ahiret arasında bir denge oluşturmaya mecburdur. Aslında insan düşen, fıtraten var olan dengeyi (ölçüyü) korumaktır. Nasıl koruyacağını da Yüce Allah, peygamberiyle ulaştırdığı İslam nizamında ortaya koymuştur.

İnsan, bu fıtrî olguya sadakat gösterdiği sürece yaratılış gayesine hizmet etmiş olacaktır. Aksi halde, hem kendi hayatında hem de çevresinde büyük problemlerin ortaya çıkmasına sebep olacaktır. İşte bunun için Allah, insandan şunu istemektedir: “Allah, göğü yükseltti ve mîzanı (dengeyi) koydu. Sakın dengeyi (ölçüyü) bozmayın.”[3] Allah, dua ederken bile “Allahım, bize dünyada iyilik, âhirette de iyilik ver”[4] dememizi telkin ederek iki hal (iki hayat) arasında kurulması gereken dengeye işaret etmiştir.

Bu sebeple Müslüman, her ikisinin de talibi olmalıdır. Ne acelecilerin istediği gibi sadece dünya ne de aşırılıkçıların yanıldığı gibi sadece ahiret… Müslüman akıllı insandır, her ikisini de ister ve her ikisi için de çalışır… Müslüman, dünyada kazanmak için çalışacağı gibi, yaptığı her davranışın ve emek harcadığı her işin ahirette de karşılığını alabilmek için kalbini temiz tutar ve bütün işlerinde Allah’ın rızasını kazanmayı da öncelikli bir görev bilir.

İki cihan saadetinin yolu itidalden (her alanda ölçülü olmaktan) geçer. Yüce Yaratıcımızın bizden istediği de işte budur.