İnsan, bu dünyaya gözlerini ana kucağında baba ocağında açar. Uzun süre anne babanın elini bırak(a)maz. Uzun süre de torununun eline muhtaçtır. Tek başına olmak insana göre değildir. Yine hangi imkâna sahip olursa olsun, hangi ahlaki olgunluğa erişmiş olursa olsun, hangi ekonomik yetkinliğe ulaşmış olursa olsun, hangi şöhreti tutturmuş olursa olsun, hangi ilmi veya dini doygunluğa kavuşmuş olursa olsun bir ötekine daima muhtaçtır. Hem bu hayat hem de öte hayat anlamını insanla bulur. Mutluluğun üretildiği merkez olan cennet dahi insanla güzeldir. "Kendileri ve eşleri, gölgeler altında, koltuklara kurulup yaslanırlar." (Yusuf, 56)

Ömür sermayesi toplum içinde işletilecek bir sermayedir. İnsanın yerleşik düzeni tercih etmesi fıtri bir ihtiyaçtır. Toplu yaşam, belli sorumluluklar yükler insana. İmtihan da işte bu noktada başlar. Birlikte iş tutmak, ağırdır. İnsanın imtihanı yine insandır. En yakınındaki en ağır imtihanıdır. Âdem'in çocuklarıyla başlar bu imtihan. Tarih boyunca da fasılasız devam ede gelmiştir. Kendi türüne sıkıntı oluşturma konusunda insanın üstüne yoktur. İnsan cani, insan zalim, insan nankör, insan cahil, insan bencil... İnsan mükerremdir...

Denizi ve karayı en düzenli, en verimli kullanan insan olduğu gibi, denizde ve karada fesada sebep olan da yine insandır. Ekini ve nesli ıslah etme kabiliyetine sahip olan insan olduğu gibi, yine ekinin ve neslin fesadına sebep olan da insandır. Bunlarda hep onun imzası vardır.
İnsan, sorumluluklarını yerine getirebilmesi için bir başka insana muhtaçtır. Dünyayı imar ve ihya sorumluluğu bir öteki olmadan yerine getirilebilir mi? Hayatı anlamlı kılan kurtuluş diyarı cennet, bir öteki olmadan kazanılabilir m? Hz. Peygamberin dilinde, akrabaya, komşuya ve misafire ikram etmenin Allaha ve ahrete imanla ilintilenmesi başka nasıl anlaşılacaktır. "Girin kullarımın arasına ve girin cennetime" (Fecr, 29,30) bu ayet, cennete girmenin, toplum içine girmekten ve insanlığı (hak, adalet, merhamet) görünür hale getirmekten geçtiğine işaret eder.

Öyle ya, "cennet takva sahipleri için hazırlanmıştır." (Aliimran, 133) Takvanın (sorumluluk bilinci) test edildiği alan ise toplumdur. İnsanın insana muhtaç oluşu sadece karnı acıktığı, vücudu enfeksiyon kaptığı, zamanla sınırlı değildir. Bu ihtiyaç, ibadet hayatından, ticari hayata, sosyal hayattan, dini yaşama hayatın her alanında kaçınılmazdır. İnsan olmazsa, ibadet (Cuma vb.) olmaz, bayram olmaz, düğün olmaz, cenaze kaldırılamaz, insan olmazsa insan kokar. İnsanın insana hangi alanlarda ve hangi düzeyde muhtaç olduğu hususu tam olarak idrak edilebilseydi, insana ihtiram, insanlığın en öncelikli meselesi olurdu. Sen olmazsan ben bir hiçim der ve en yakınından başlamak suretiyle insanı bağrına basardı.

Ama akıl dünyevi olana odaklanınca, kalp, karmaşık duygulara kapılınca, vicdan, yanlış hesaplara, kötülüklere kurban edilip perdelenince insan, benliğini kaybetmekle kalmaz alabildiğine bencil kesilir. Yaratıcıyı unutmakla kalmaz, kendi kendine yettiğini zanneder. Müstağni kesilir. İşte savrulma noktası tam da burasıdır. "İnsan kendini yeterli gördüğünde mutlaka azar" (Alak, 6,7)

Kuran, İnsanın bu dünya hayatındaki serüvenini anlatırken onun iki sorumluluğuna işaret eder. Bunlardan biri Allaha karşı, diğeri ise akrabaya karşı sorumluk bilincidir. (Nisa, 1) Akraba en yakın demektir. En yakınından en uzağa kadar bağı olan herkesle ontolojik bir hukuk vardır. Yakınlık kan bağı ile sınırlı değildir. Akran, arkadaş vb. Akrabalar birbirine emanettir. Emanete ihanet azim bir günahtır. Hiç kimse akrabalarını sipariş ederek belirlemiş değildir. Bu durum İnsanın iradesini aşan büyük bir planın eseridir. İlahi iradenin oluşturduğu bir örgüdür. Bizi bu örgünün merkezinde yaratan Allah, bize belli sorumluluklar yüklemiştir. Herkes üzerine düşeni yapmalıdır. İlahi iradenin kurgusu ile oluşan akrabalık hukuku hiçbir dünyevi gerekçe ile sonlandırılamaz. "Ey münafıklar!) Siz iş başına geçecek olursanız, yeryüzünde fesat çıkarır, akrabalarla alâkanızı kesersiniz, değil mi? İşte Allah'ın lânete uğrattığı, kulaklarını sağır, gözlerini kör ettiği kimseler bunlardır." (Muhammed, 22-23)

İyi geçinmek, idare etmek en çokta akrabalar arasında olmalıdır. Bu çok kolay olmaya bilir. Çamurlu bir yolda beyaz elbise ile yürümek kadar zordur. Küçük bir leke, beyaz elbisede kocaman görünür. Küçücük bir kusurun akraba içinde kocaman bir sorun haline dönüştüğü gibi. Çok dikkatli olunması gerektiği için Kuran konuyu titizlikle ele alır. İnsanın insanlık tarafını tahkim etmeyi amaç edinen Hz. Peygamber (sav) bu alana ayrı bir özen gösterir.
"Kendisiyle ilgiyi devam ettiren akraba ile ilgilenmek gerçek ilgilenme değildir, asıl ilgilenme, akraba kendisinden alakayı kestiği zaman, onu ziyaret edip, ona ilgi göstermektir" (Buhârî)

Gitmeyene gitmek kolay değildir ama mümkündür. Özel günleri bu iş için fırsata çevirebiliriz. Böylesi hallerde bayramlar, cenazeler, düğünler iyi bir imkândır. Önümüz Kurban bayramı. Kurban yakınlaşmaktır. Yeniden yakınlaşmaya muhtacız. Allaha uzak düştüğümüzü itiraf edip kurbanla yak(ın)laşalım. Akrabadan ayrık düştüğümüzü artık görüp kabul edelim ve bayramla ilişkilerimizi tahkim edip birbirimize yak(ın)laşalım. Anlamsız mazeretlerle bu imkânı da ıskalamayalım. Kim bilir belki bu bize armağan edilen son fırsattır.