Yüce Rabbimiz Bakara Suresinin 44. ayetinde Yahudi âlimlerine hitaben:

اَتَاْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ اَنْفُسَكُمْ وَاَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ اَفَلَا تَعْقِلُونَ

“Siz Kitab'ı (Tevrat'ı) okuyup durduğunuz halde, kendinizi unutup başkalarına iyiliği mi emrediyorsunuz? Aklınızı kullanıp da yaptığınızın çirkinliğini anlamıyor musunuz?” buyurmuştur. 

Ayet-i kerimede:

a- Kendilerini unutup da başkalarına iyiliği tavsiye edenler kınanıyor, başkalarına tavsiye ettikleri güzel şeyleri önce kendilerinin yapmaları gerektiğine dikkat çekiliyor.

b- Üstelik bunlar sıradan insanlar değil, kitabı/Tevrat’ı okuyan ve bilen kimselerdir.

c- Ayrıca bunlar, Allah’ın kendilerine vermiş olduğu akıl nimetini kullanmayan kimselerdir. Akıllarını kullansalardı yaptıkları işin kötülüğünü farkederler ve yapmazlardı. 

d- Begavî ve diğer tefsirlerde belirtildiğine göre Ayet-i kerime Yahudi alimleri hakkında inmişse de hüküm herkese şamildir. Zira sebeb-i nüzulün hususi olması hükmün umumi olmasına mani değildir. 

Kurtubi, ayetin tefsirinde Ebü’l-Esved ed-Düelî’nin şu beyitlerini yazar. 

لَا تَنْهَ عَنْ خُلُقٍ وَتَأْتِيَ مِثْلَهُ ... عَارٌ عَلَيْكَ إِذَا فَعَلْتَ عَظِيمٌ

وَابْدَأْ بِنَفْسِكَ فَانْهَهَا عَنْ غَيِّهَا ... فَإِنِ انْتَهَتْ عَنْهُ فَأَنْتَ حَكِيمُ

فَهُنَاكَ يُقْبَلُ إِنْ وَعَظْتَ وَيُقْتَدَى ... بِالْقَوْلِ مِنْكَ وَيَنْفَعُ التَّعْلِيمُ

Kendin yaptığın bir kötülüğü başkalarına yasaklama

Böyle yaparsan bu senin için büyük bir ayıp olur.

İşe kendinden başla, kendini kötülüklerden alıkoy.

Eğer bunu yaparsan sen hikmet sahibi bir kimsesin demektir.

O takdirde öğüt verirsen kabul edilir ve söylediklerine

Uyulur, öğrettiklerinin de faydası olur.

Ebu'l Atâhiye de günah bataklığına batmış olan birinin insanlara takvayı anlatmasını eleştirerek:

وَصَفْتَ التُّقَى حَتَّى كَأَنَّكَ ذُو تُقًى ... وَرِيحُ الْخَطَايَا مِنْ ثيابك تسطع

"Takvayı öyle anlattın ki sanki sen ehl-i takvasın.

Oysa günahlarının kokusu elbisenden yayılıyor." demiştir.

Peygamber Efendimizin buyurduğu gibi insan öğüt vermeye, ıslah etmeye önce kendisinden başlamalıdır.

قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرٍو قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَمَا تَقُولُ فِي الْهِجْرَةِ وَالْجِهَادِ؟ فَقَالَ: «يَا عَبْدَ اللَّهِ، ابْدَأْ بِنَفْسِكَ فَاغْزُهَا، وَابْدَأْ بِنَفْسِكَ فَجَاهِدْهَا

Sahabe-i kiramın âlim ve zahitlerinden Abdullah b. Amr anlatıyor: Resulullah’a:

“- Ya Resulellah! Hicret ve cihad etmem hakkında ne buyurursunuz?” dedim.

“- Önce gazveye kendinden başla, önce kendi nefsinle cihad et” buyurdu. (Ebu Davud et-Tayâlisî, Müsned, IV, 35)

Bunun gibi kusur araştırmaya da kendinden başlamalıdır. Bu açıdan insanları iki gruba ayırmamız mümkündür: 

Öyle insanlar vardır ki hep başkalarının kusurlarını araştırırlar, bütün işleri güçleri kusur araştırmak ve ondan bahsetmektir.

Kimi insanlar da başkalarının kusurlarıyla ilgilenmezler, hep kendi kusurlarını görürler. Peygamber Efendimiz bu gibi kimseler hakkında: ““Ne mutlu o kişiye ki kendi kusuruyla meşgul olması, onu başkalarının kusurlarını görmekten alıkor.” 

İnsan mutlaka bir ayıp, bir kusur görmek istiyorsa önce kendi kusuruna bakmalı,

Başkalarını ıslah etmek istiyorsa, önce kendisini ıslah etmeli.

Kısaca işe kendinden başlamalı.