Dağılmışlığımızı Gideren, Bizi Toplayan NAMAZ

Müslümanların en büyük sorunlarından biri de namazsızlık sorunudur. Namaz, insanlıkla yaşıt bir ibadettir. Namaz, sadece ümmeti Muhammed'e değil, bütün peygamberlere ve o peygamberlerin muhatap olduğu kişilere de emredilmiştir. Hz. Muhammed (s.a.s) de namaz emrini aldığında hem ehline emretmiş hem de kendisi bizzat gözümün nuru diyerek onu ikame etmiştir.

Bugün namazı gündemimize yeniden almalıyız. Kuranda, doğrudan yüz, dolaylı olarak da beş yüz ayetle konu edilmiş olması. Günde beş kere emredilmiş olması üzerinde durmamızı daha bir gerekli kılıyor. Namazın önemini ve hayatımızdaki yerini yeniden gözden geçirmeliyiz.

İslam anlayışına göre Müslüman hayatı beş türlü plan ve programla şekillenmektedir. Günlük, haftalık, aylık, yıllık ve ömürlük planlamayı; namaz, Cuma namazı, ramazan (oruç), zekat ve hac ibadetleri oluşturmaktadır.

Hz. Peygamber (s.a.s)' in dilinde namaz; "Dinin direği" "Mümin'in miracı", "cennetin anahtarı"... Ve "kişinin hesaba çekileceği ilk amel" olarak yüceltilmiştir.

Namaz, yükseliş ve yüceliştir. Münkerden marufa, kötülükten iyiliğe, zulümattan nura, kibirden tevazuya, dünyevilikten uhreviliğe, nefsin esaretinden özgürlüğe, şeytanın vesveselerinden kalbi dinginliğe götüren namaz, tüm kötülüklerden koruyan, Sağlam bir kalkandır.

A. NAMAZ ALLAHTAN YARDIM İSTEME ARACIDIR

İnsan yaratılışı gereği himayeye ve sığınağa muhtaçtır. Çünkü insan zayıf, sınırlı ve güçsüz yaratılmıştır. İnsanoğlu hayatı hangi düzlemde yaşarsa yaşasın, sınırsız güç ve kudret sahibi olan Allahın himayesine her durumda ihtiyaç duymaktadır.

Bu durum haddizatında beşeriyetin ilk tecrübesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kuranda kıssası anlatılan hz. Adem ve havvanın cennette şeytanın aldatması sonucu işledikleri hatanın farkına varır varmaz ilk iş olarak Allahın affına ve merhametine sığınmış olmaları bunun kanıtıdır. Hz. Adem ve havvadan sonra ise bütün peygamberler çeşitli vesilelerle Allaha sığınmayı bir yaşam tarzı olarak benimsemişlerdir.

وَاسْتَع۪ينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلٰوةِۜ وَاِنَّهَا لَكَب۪يرَةٌ اِلَّا عَلَى الْخَاشِع۪ينَۙ

Sabrederek ve namaz kılarak (Allah'tan) yardım dileyin. Şüphesiz namaz, Allah'a derinden saygı duyanlardan başkasına ağır gelir. Bakara Sûresi (45)

1. Tüm Peygamberlere Emredilmiştir
 
وَجَعَلْنَاهُمْ اَئِمَّةً يَهْدُونَ بِاَمْرِنَا وَاَوْحَيْنَٓا اِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَاِقَامَ الصَّلٰوةِ وَا۪يتَٓاءَ الزَّكٰوةِۚ وَكَانُوا لَنَا عَابِد۪ينَۙ
Onları bizim emrimizle doğru yolu gösteren önderler yaptık ve kendilerine hayırlar işlemeyi, namazı dosdoğru kılmayı, zekatı vermeyi vahyettik. Onlar sadece bize ibadet eden kimselerdi. Enbiyâ Sûresi (73)

Hz. İsmail (as) Ehline Emrediyor

وَكَانَ يَأْمُرُ اَهْلَهُ بِالصَّلٰوةِ وَالزَّكٰوةِۖ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّه۪ مَرْضِياًّ
Ailesine namaz ve zekatı emrederdi. Rabb'inin katında da hoşnutluğa ulaşmıştı. Meryem Sûresi (55)

Hz. Musa'ya (as) Tevhitten Sonra Namaz Emredilir

انَّـن۪ٓي اَنَا اللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّٓا اَنَا۬ فَاعْبُدْن۪يۙ وَاَقِمِ الصَّلٰوةَ لِذِكْر۪ي
"Şüphe yok ki ben Allah'ım. Benden başka hiçbir ilah yoktur. O halde bana ibadet et ve beni anmak için namaz kıl." (14) Tâhâ Sûresi (14)

Hz. Lokman (as) Oğluna Emrediyor

يَا بُنَيَّ اَقِمِ الصَّلٰوةَ
"Yavrum! Namazı dosdoğru kıl." Lokmân Sûresi (17)

Hz. İsa'ya (as) Emredilir

وَجَعَلَن۪ي مُبَارَكاً اَيْنَ مَا كُنْتُۖ وَاَوْصَان۪ي بِالصَّلٰوةِ وَالزَّكٰوةِ مَا دُمْتُ حَياًّۖ ﴿٣١﴾
"Nerede olursam olayım beni kutlu ve erdemli kıldı ve bana yaşadığım sürece namazı ve zekatı emretti." Meryem Sûresi (31)

Hz. Muhammed'e (sav) Emrediliyor

وَأْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلٰوةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَاۜ لَا نَسْـَٔلُكَ رِزْقاًۜ نَحْنُ نَرْزُقُكَۜ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوٰى
Ailene namazı emret ve kendin de ona devam et. Senden rızık istemiyoruz. Sana da biz rızık veriyoruz. Güzel sonuç Allah'a karşı gelmekten sakınanlarındır. Tâhâ Sûresi (132)

2. İmandan Hemen Sonra Namaz

قُلْ لِعِبَادِيَ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا يُق۪يمُوا الصَّلٰوةَ وَيُنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِراًّ وَعَلَانِيَةً مِنْ قَبْلِ اَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ ف۪يهِ وَلَا خِلَالٌ
İnanan kullarıma söyle, namazı dosdoğru kılsınlar, hiçbir alışveriş ve dostluğun bulunmadığı bir gün gelmeden önce kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden Allah yolunda gizlice ve açıktan harcasınlar. İbrâhîm Sûresi (31)

3. Kitaba Ve Namaza Tutunmak

وَالَّذ۪ينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتَابِ وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَۜ اِنَّا لَا نُض۪يعُ اَجْرَ الْمُصْلِح۪ينَ
Kitaba sımsıkı sarılanlara ve namazı dosdoğru kılanlara gelince, şüphesiz biz, iyiliğe çalışan (erdemli) kimselerin mükafatını zayi etmeyiz. A'râf Sûresi (170)

B. NAMAZ PARÇALANMIŞLIKLARI GİDERİR

Müslümanları toplar. Uzuvlarımızı, duygularımızı, düşüncelerimizi, bakışlarımızı toplar.

1. Birçok İbadeti İçinde Toplar

Tekbir:
وَكَبِّرْهُ تَكْب۪يراً
"... ve O'nu tekbir ile yücelt." (İsra, 111)

Tertil:
وَرَتِّلِ الْقُرْاٰنَ تَرْت۪يلاً
"...Kur'an'ı ağır ağır, tane tane oku." Müzzemmil Sûresi (4)

Kıyam:
وَقُومُوا لِلّٰهِ قَانِت۪ينَ
Allah'ın huzurunda içten bir bağlılıkla durun. Bakara Sûresi (238)

İbadet:
وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتّٰى يَأْتِيَكَ الْيَق۪ينُ
"Sana ölüm gelinceye kadar Rabbine ibadet et." Hicr Sûresi (99)

Dua:
وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُون۪ٓي اَسْتَجِبْ لَكُمْۜ
"Rabbiniz şöyle dedi: "Bana dua edin, duânıza cevap vereyim." Mü'min Sûresi (60)

Tesbih:
فَاصْبِرْ عَلٰى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ
"O halde, onların söylediklerine sabret ve Rabbini hamd ile tespih et." Tâhâ Sûresi (130)

Zikir:
فَاذْكُرُون۪ٓي اَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا ل۪ي وَلَا تَكْفُرُونِ۟
"Öyleyse yalnız beni anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin, sakın nankörlük etmeyin." Bakara Sûresi (152)

Secde:
يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَۚ
Ey iman edenler, rükû edin, secde edin, Rabbinize kulluk edin ve hayır işleyin ki kurtuluşa eresiniz. Hac Sûresi (77)

Şükür:
وَاِذْ تَاَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَاَز۪يدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ اِنَّ عَذَاب۪ي لَشَد۪يدٌ
Hani Rabbiniz şöyle duyurmuştu: "Andolsun, eğer şükrederseniz elbette size nimetimi artırırım. Eğer nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım çok şiddetlidir." İbrâhîm Sûresi (7)

2. Müslümanları Bir Araya Toplar
Cemaatle namaz. Cuma namazı bu cümledendir.

3. Müslümanları Bir Noktada Toplar
İslamın ilk yapıtı camidir. Cami toplayandır. İslam cami merkezli bir dindir.

4. Bütünüyle Hayatı Toplayandır
Sevincin dorukta olduğu bayramlar. Hüznün zirvede olduğu ölümler. Bayram namazı cenaze namazı her durumda Allah'tan kopuşu engeller.

5. Kıble ile Hedef ve Gaye Birliği Oluşturur
Yaşam biçimini yöneldiği kabenin rabbi belirler. Oraya yönelenlerle aynı istikamette yol alır.

C. Namaza İki Tür Yaklaşım


1. Namazı İkame Edenler

اُتْلُ مَٓا اُو۫حِيَ اِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَاَقِمِ الصَّلٰوةَۜ اِنَّ الصَّلٰوةَ تَنْهٰى عَنِ الْفَحْشَٓاءِ وَالْمُنْكَرِۜ وَلَذِكْرُ اللّٰهِ اَكْبَرُۜ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ
(Ey Muhammed!) "Kitaptan sana vahyolunanı oku, namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz, insanı hayasızlıktan ve kötülükten alıkor. Allah'ı anmak (olan namaz) elbette en büyük ibadettir. Allah yaptıklarınızı biliyor." Ankebût Sûresi (45)
Bunu başaranlar tüm kötülüklerin etki alanından uzaklaşırlar.

2. Namazı Zayi Edenler

فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضَاعُوا الصَّلٰوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَياًّۙ
"Onlardan sonra, namazı zayi eden, şehvet ve dünyevi tutkularının peşine düşen bir nesil geldi. Onlar bu tutumlarından ötürü büyük bir azaba çarptırılacaklardır." Meryem Sûresi (59)

Huşu ibadetin ruhudur. Huşusu olmayan namaz ruhu olmayan ceset gibidir. İnsanın düşünce ve davranışlarında iyiye yönelik bir gelişme sağlamayan Namaz zayi olmuştur.

Gayya, cehennemin en kötü noktasıdır. Cehennemin dibidir. Ayette işaret edilen iki husus, insanı hem bu dünyada hemde ahirette can yakıcı duruma düşürür. Bunlardan biri namazsızlık diğeri şehvettir. Namazsızlık şehvete düşürür. Şehvetine kapılan namazın semtine uğramaz.

SONUÇ

1. Namaz Kurtuluşa Götürür: Kurtuluşa erenlerin ilk vasfı namazdır.
قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَۙ
"Mü'minler gerçekten kurtuluşa ermişlerdir." Mü'minûn Sûresi (1)
اَلَّذ۪ينَ هُمْ ف۪ي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَۙ
"Onlar ki, namazlarında derin saygı içindedirler." Mü'minûn Sûresi (2)
وَالَّذ۪ينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَۙ
"Onlar ki, faydasız işlerden ve boş sözlerden yüz çevirirler." Mü'minûn Sûresi (3)

2. Namazsızlık Felakete Götürür: Felakete mahkum olanların ilk vasfı namazsızlıktır.
وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْك۪ينَۙ
"Sizi Sekar'a (cehenneme) ne soktu?" Müddessir Sûresi 42
قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّ۪ينَ
Onlar şöyle derler: "Biz namaz kılanlardan değildik." Müddessir Sûresi 43

Nokta:
Bu durumda, ahirete uğurladığımız namazsızlarla ilgili fazlaca yakınmalıyız. Namazımızla doğrulup, yine namazla kurtuluşun yolunu yapmaya başlamalıyız.

Talip Akbaş / Vaiz