DUANIN ÖNEMİ, USULÜ VE ADABI

قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَاماً:

“(Rasülüm!) De ki: (Kulluk ve) yalvarmanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin? (Ey inkârcılar! Size Rasül'ün bildirdiklerini) kesinkes yalan saydınız; onun için azap yakanızı bırakmayacaktır!”  (FURKAN SURESİ – 77. AYET)

DUANIN ANLAMI

Sözlükte; “çağırmak, seslenmek, davet etmek, istemek ve yardım talep etmek” anlamlarına gelen dua, din ıstılahında; Allah’ın yüceliği karşısında insanın aczini ve zafiyetini itiraf etmesi, sevgi ve saygı ile O’nun lütuf, nimet ve yardımını, dünya ve âhirette iyilikler ihsan etmesini; üzerindeki sıkıntı, dert ve belayı gidermesini; günah, hata ve kusurlarını bağışlamasını dilemesi; yalvarıp yakarması ve O’na halini arz edip niyazda bulunması demektir. Dua; sınırlı, sonlu ve âciz olan insanın bütün benliğiyle sınırsız, sonsuz ve kudret sahibi olan yüce Allah’a yönelip O’ndan istek ve dilekte bulunması, O’nunla arasında bir köprü ve diyalog kurmasıdır. Dua eden insan; bütün zayıflığı, acizliği ve ihtiyaçları içinde, Yüce Allah’ın sonsuz kudretinin ve yüceliğinin, isteklerini ancak O’nun lütfu ve yardımıyla elde edebileceğinin bilincindedir. Bu bilinçle yapılan dua; insanın Yaratan’ına olan inancının, güveninin ve O’na teslim oluşunun bir göstergesidir.

İşte bu gerçeği Peygamberimiz (SAV), şöyle dile getiriyor:

“Allah’a duadan daha değerli bir şey yoktur.”

DUANIN ÖNEMİ

Dua, insanda doğuştan var olan bir duygudur. Bu sebeple bütün dinlerde dua mevcuttur. Üstün, yüce, sonsuz kudret sahibi bir varlığa inanan her insan, hayatının herhangi bir anında dua ihtiyacını hisseder. Çünkü her insan, zaman zaman üstesinden gelemeyeceği birçok olay, üzüntü ve sıkıntı ile karşılaşır. Böyle anlarda insan, Allah’a sığınma ve O’ndan yardım isteme ihtiyacı hisseder ve dua eder. Dua yaptıktan sonra insan, gönlünde bir ferahlık ve rahatlık hisseder, isteğinin yerine getirileceği hususunda ümitvâr olur. Bu yönü ile dua, ruhî bunalımlara karşı koruyucu sağlık tedbiridir. Dua etmek, ayet ve hadislerde övülmüş ve teşvik edilmiştir. Allah şöyle buyuruyor:

قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَاماً:

“(Rasülüm!) De ki: (Kulluk ve) yalvarmanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin? (Ey inkârcılar! Size Rasül’ün bildirdiklerini) kesinkes yalan saydınız; onun için azap yakanızı bırakmayacaktır!” (FURKAN SURESİ – 77. AYET)

Peygamberimiz (SAV) de hadislerinde şöyle buyuruyor:

“Ey Allah kulları! Size dua etmenizi tavsiye ederim.”

“Dua emekte aciz olmayın, çünkü dua eden hiçbir insan helâk olmaz.”

Yüce Allah birçok ayette insanların dua etmelerini istemektedir:

ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاًوَخُفْيَةً إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ:

“Rabbinize yalvararak ve gizlice dua edin. Bilesiniz ki O, haddi aşanları sevmez.”  (A’RAF SURESİ – 55. AYET)

وَلاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ:

“Islah edilmesinden sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Allah’a korkarak ve (rahmetini) umarak dua edin. Muhakkak ki iyilik edenlere Allah’ın rahmeti çok yakındır.”  (A’RAF SURESİ – 56. AYET)

Dua eden kimse, Allah ve Peygamberin emrine uymuş, ibadet etmiş ve Allah sevgisini kazanmış olur. Nitekim Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurmuş:

“Allah’ın fazl-u kereminden isteyin, çünkü Allah kendisinden bir şey istenmesini sever. En faziletli ibadet (dua edip) bir sıkıntının kalkmasını beklemektir.

     “Dua ibadetin özüdür.”

     “Dua mahza ibadettir.”

     Sonra da şu ayeti okumuştur: 

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ:

“Rabbiniz buyurdu ki: “Bana dua edin, duanızı kabul edeyim. Bana kulluk etmeğe tenezzül etmeyenler, aşağılanmış olarak cehenneme gireceklerdir.” (MÜMİN SURESİ – 60. AYET)

Sahabeden İbni Abbas (RA) şöyle buyurur: “En faziletli ibadet duadır.”

Yine Peygamberimiz (SAV) şöyle buyuruyor:

“Allah’a dua etmeyen kimseye Allah gazap eder.”

İnsanın hayatındaki en değerli an, yüce Allah’a yöneldiği ve onunla baş başa kaldığı zaman dilimidir. Dua eden insan, bütün varlığı ile Allah’a yönelir ve O’ndan istek ve dilekte bulunur.

DUANIN ÇEŞİTLERİ

1-) SÖZ VE KALPLE YAPILAN DUA:

Sözle ve kalple yapılan dua; kalp ve dil ile Allah’ı anmak, O’na saygı ifade eden cümleleri okumak, dünya ve âhiret ile ilgili isteklerde bulunmak, af ve mağfiret dilemektir. Sözlü duaya, genellikle “ey Rabbim”, “ey Rabbimiz”, “Allah’ım” ve benzeri hitap cümleleriyle başlanır.

Peygamberimiz (SAV)’in şu duası, sözlü duadır:

“Allah’ım! Rabbimiz! Bize dünyada iyilik, güzellik ve nimet ver, âhirette de iyilik, güzellik ve nimet ver ve bizi ateş azabından koru.”

Sözlü dualar, hayır dua veya beddua olarak iki kısma ayrılır:

A-) HAYIR DUA: İnsanın Allah’tan bir iyilik ve nimet istemeye, bir beladan ve sıkıntıdan kurtulmaya yönelik olarak yaptığı dualar hayır dualardır. 


BU TÜR DUALAR İKİ KISMA AYRILIR:

1-) Kişinin kendisi için yaptığı hayır dua: En faziletli dua kişinin kendisi için yaptığı duadır.

Hz. Aişe (RA) validemizin bildirdiğine göre, Peygamberimiz (SAV)’e: “Hangi dua daha faziletlidir?” diye sorulmuş, Peygamberimiz (SAV) de şöyle buyurmuştur:      

“Kişinin kendi nefsi için yaptığı duadır.”

Onun için kişiler, öncelikle kendileri için dua ederler. Bu Tür Dualar, Üç Kısma Ayrılır:

a-) Allah’ı övgü ile anma

Allah’ın birliğini, yüceliğini ve gücünü ifade eden, O’nu öven ve noksan sıfatlardan tenzih eden cümleleri söylemek hem zikir hem de duadır. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurur:

“En faziletli zikir; “lâ ilâhe illallah” (Allah’tan başka ilah yoktur) demek; en faziletli dua ise, “el-hamdü lillâh” (her türlü övgü Allah’a mahsustur) demektir.”

“Balık sahibinin (Yunus peygamberin), balığın karnında yaptığı dua; “lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü mine’z-zalimin” (Ya Rabbi!) Senden başka ilah yoktur, seni noksan sıfatlardan tenzih ederim, gerçekten ben zalimlerden oldum) şeklinde idi. Bu sözlerle dua eden herhangi bir müslüman yoktur ki Allah onun duasını kabul etmiş olmasın.”

b-) Allah’tan manevi isteklerde bulunma:  İnsanın yaptığı duaların bir kısmı; hidayet, takva, iffet ve günahların affı gibi manevi istekler; tembellik, iki yüzlülük ve kötü ahlaktan Allah’ın korumasını isteme gibi taleplerdir. Peygamberimiz (SAV)’in yaptığı şu duayı örnek olarak zikredebiliriz:

“Allah’ım! Ayrılıktan, iki yüzlülükten ve kötü ahlaktan sana sığınırım.”

c-) Allah’tan maddî isteklerde bulunma: İnsanın yaptığı duaların bir kısmı, bir nimete kavuşma ve maddî bir zarardan korunmaya yöneliktir. Peygamberimiz (SAV)’in yaptığı şu duaları örnek olarak verebiliriz:

“Allah’ım! Fakirlikten, yokluktan, zilletten Sana sığınırım. Zulmetmekten ve zulme uğramaktan Sana sığınırım.”

2-) Kişinin başkaları için yaptığı hayır dua: Kişiler, kendileri için dua ettikleri gibi, çocukları, sağ veya ölü anne-babaları, diğer yakınları, Peygamberimiz (SAV) ve bütün müminler için de dua ederler. Ayet ve hadislerde de bu tür duaların örnekleri vardır. Müminler, bencil değillerdir. Kendileri için istedikleri şeyleri mümin kardeşleri için de isterler, “ben” yerine “biz” diyerek dua etmeyi tercih ederler. Yüce Allah da Kur’an’ın ilk suresinde bize bu hususu açıkça bildirmekte ve “biz” diyerek dua etmemizi istemektedir: 

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ:اهدِنَــــاالصِّرَاطَ المُستَقِيمَ:

 “(Ey Rabbimiz!) Biz ancak sana ibadet eder, ancak Senden yardım isteriz! Bizi doğru yola ilet.” (FATİHA SURESİ – 5/6. AYETLER)

İnsanlar, kendileri dışında şu kimselere dua ederler:

a-) Anne-babaya ve müminlere dua:

Kur’an’da İbrahim (AS)’ın anne-babası için şöyle dua ettiği bildirilmektedir: 

رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ:

“Rabbimiz, hesabın görüleceği gün, beni, anamı-babamı ve müminleri bağışla!” (İBRAHİM SURESİ – 41. AYET)

b-) Anne-babanın çocuklarına duası:

İbrahim (AS) çocukları ve gelecek nesilleri için şöyle dua etmiştir:

رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَاإِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ:

“Ey Rabbimiz! Bizi sana boyun eğenlerden kıl, neslimizden de sana itaat eden bir ümmet çıkar, bize ibadet usullerimizi göster, tevbemizi kabul et; zira tevbeleri çokça kabul eden, çok merhametli olan ancak sensin.”  (BAKARA SURESİ – 128. AYET)

c-) Ölüler için dua:

İslâm bilginlerinin büyük çoğunluğu, ölüler için yapılan duanın önemli olduğu, bağışlanan sevabın onlara yarar sağlayacağı konusunda görüş birliği içindedir.

Bir ayette Allah şöyle buyurmaktadır: 

وَالَّذِينَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَاوَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَاغِلّاً لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ:

“Onlardan sonra gelenler ise şöyle derler: “Ey Rabbimiz! Bizi ve bizden önce iman etmiş olan kardeşlerimizi bağışla. Kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin tutturma! Ey Rabbimiz! Şüphesiz sen çok esirgeyicisin, çok merhametlisin.” (HAŞR SURESİ – 10. AYET)

d-) Peygamberimiz (SAV)’e dua / salât ü selam:

Kur’an, Allah’ın ve meleklerin Peygamber (SAV)’e “salât” ettikleri bildirmekte, müminlerin de Peygamber (SAV)’e “salât” ve “selâm” etmelerini emretmektedir: 

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً:

“Şüphesiz Allah ve melekleri Peygambere salât ediyorlar. Ey müminler! Siz de ona salât edin ve selam edin.”  (AHZÂB SURESİ - 56. AYET)

Allah’ın Peygamberine salâtı; ona merhamet ve ihsan etmesi, onu övmesi, ondan razı olması, şan ve şerefini yüceltmesi, itibar ve değerini artırmasıdır. Meleklerin ve müminlerin salâtı ise; onun şan ve şerefinin yüceltmesi, itibar ve değerinin artması için dua etmeleridir.

B-) BEDDUA / ALEYHTE DUA:

İnsanlar bazen kendileri, çocukları, yakınları ve diğer insanların aleyhine dua ederler. Türkçede buna “beddua” denilmektedir. Yüce Allah, insanın beddua etmesini Kur’an’da şöyle beyan etmektedir: 

وَيَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيْرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولاً:

“İnsan, hayra dua eder gibi, şerre de dua eder (hayrı ister gibi şerri de ister). İnsan pek acelecidir.”  (İSRA SURESİ – 11. AYET)

Ayette insanın beddua etmesinin gerekçesi olarak “aceleci” oluşu zikredilmiştir. İnsan, acele edip istediği şeyin hakkında hayır mı şer mi olduğunu bilmeden dua veya beddua etmemelidir. Duanın bilerek, düşünerek ve teenni ile yapılması gerekir. İnsan daima Allah’tan hakkında hayırlı olanı istemelidir. Çünkü neyin hayır neyin şer olduğunu en iyi bilen Allah’tır. İnsanın hayır zannettiği şer, şer zannettiği hayır olabilir: 

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ:

“Hoşunuza gitmediği halde savaş size farz kılındı. Sizin için daha hayırlı olduğu halde bir şeyi sevmemeniz mümkündür. Sizin için daha kötü olduğu halde bir şeyi sevmeniz de mümkündür. Allah bilir, siz bilmezsiniz.”(BAKARA SURESİ – 216. AYET)

    
Öfkeye kapılıp beddua etmek Müslümanın değil kâfirin şiarıdır. Yüce Allah kâfirlerin kendileri için azap, bela ve kötülüğü istediklerini Kur’an’da bize haber vermektedir: 

وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُّسَمًّى لَجَاءهُمُ الْعَذَابُ وَلَيَأْتِيَنَّهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ:يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ:

“Senden, azabı çarçabuk (getirmeni) istiyorlar. Eğer önceden tayin edilmiş bir vade olmasaydı, azap elbette onlara gelip çatmıştı. Fakat onlar farkında değilken, o ansızın kendilerine geliverecektir. (Evet) senden azabı çarçabuk (getirmeni) istiyorlar. Hiç şüpheleri olmasın, cehennem kâfirleri çepeçevre kuşatacaktır.”  (ANKEBUT SURESİ – 53/54. AYETLER)

    
Peygamberimiz (SAV) mecbur kalmadıkça kimseye beddua etmemiştir. Mesela “Müşriklere beddua et” denildiğinde, “Ben lanetçi olarak değil rahmet olarak gönderildim.” Buyurmuştur.

    
Uhud savaşında yüzü yaralandığı zaman şöyle dua etmiştir:

“Allah’ım! Kavmimi bağışla, çünkü onlar, bilmiyorlar.”

FİİLİ DUA

Fiili dua; insanın sözlü olarak Allah’tan istediği şeyin zeminini hazırlaması ve Allah’ın bildirdiği kuralara uyması gerekir. Sözgelimi, çocuk sahibi olmak isteyen bir kimsenin evlenmesi; sağlık ve afiyet isteyen bir kimsenin yemesine içmesine, sıcağa, soğuğa ve sağlık kurallarına dikkat etmesi; zengin olmak isteyen kimsenin çok çalışması, bir sınavda başarılı olmak isteyen kimsenin, sınava iyi hazırlanması, tarlasından, bağından ve bahçesinden bol ürün almak isteyen kimsenin, bağına, bahçesine ve tarlasına iyi bakması, gerektiğinde sulaması ve gübrelemesi gerekir. Evlenmeden çocuk sahibi olmayı, sağlık kurallarına uymadan sağlıklı kalmayı, çalışmadan zengin olmayı, iyi hazırlanmadan bir sınavda başarılı olmayı, gerekli emeği harcamadan bol ürün almayı istemek sünnetüllâha aykırıdır, duada haddi aşmaktır.

Uzun yıllar hastalık çeken Eyyub (AS), hastalığının iyileşmesi ve sıkıntısının giderilmesi için Allah’a şöyle dua eder: 

وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ:

“(Ey Peygamberim!) Eyyub’u da hatırla. Hani o Rabbine, ‘Şüphesiz ki ben derde uğradım, sen merhametlilerin en merhametlisisin’ diye yalvarmıştı.” (SÂD SURESİ -  41. AYET)

    
Yüce Allah, Eyyub Peygamberin duası üzerine hastalığının iyileşmesi için şöyle buyurur: 

ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ:

“Ayağını (yere) vur, işte yıkanacak ve içilecek serin (bir su).” (SÂD SRESİ – 42. AYET)

    
Bunun üzerine Eyyub (a.s.) ayağını yere vurur, çıkan sudan içer ve bu su ile yıkanır, neticede iç ve dış bütün hastalıkları iyileşir. Yüce Allah, bu örneğin, ibadet/dua eden kulları için bir öğüt olduğunu bildirmektedir: 

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِن ضُرٍّ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنْ عِندِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ:

“Bunun üzerine biz, tarafımızdan bir rahmet ve kulluk edenler için bir hatıra olmak üzere onun duasını kabul ettik; kendisinde dert ve sıkıntı olarak ne varsa giderdik ve ona aile efradını, ayrıca bunlarla birlikte bir mislini daha verdik.” (ENBİYA SURESİ -  84. AYET)

    
Fiil öncesinde yapılan sözlü dua, başarılı olmak için bir hazırlık ve ruhî bir arınmadır. Fiil sonrasında yapılan sözlü dua ise; o fiilin başarı ile sonuçlanmasını ve harcanan emeğin ve çabanın boşa gitmemesini yüce Allah’tan bilmek, başarısını O’nun takdir, irade ve yardımına havale etmektir. Sadece sözlü dua edip de fiili duayı terk etmek, yalnızca fiili dua yani eylemle yetinip de, sözlü olarak ilâhî yardımı dilemekten uzak durmak hatalı bir davranıştır.

DUANIN USUL VE ADABI

Sözlü duanın makbul olabilmesi için, bir kısım usul, adap ve kurallara riayet edilmesi gerekir. Bu usul, adap ve kuralları şöyle sıralayabiliriz:

1-) Duaya eûzü besmele, Allah’a hamd ve Peygamber (SAV)’e salât ile başlanmalıdır: Peygamberimiz (SAV) şöyle buyuruyor:

“Biriniz dua ettiği zaman, Allah’a hamd ve övgü ile başlasın, sonra Peygamber (SAV)’e salât etsin, sonra dilediği duayı yapsın.”

2-) Duadan önce tövbe ve istiğfar edilmelidir: Günah işleyen, haramlardan uzak durmayan bir kulun duası kabul edilmeye layık değildir.

Peygamberimiz (SAV)’in şu hadisi çok dikkat çekicidir:

“Allah yolunda seferler yapmış, üstü başı tozlanmış bir adam ellerini semaya kaldırarak, Ya Rabbi Ya Rabbi’ diye yalvarıyor. Oysa yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, gıdası haramdır. Böyle birisinin duası nasıl kabul olur?”

3-) Esma-i Hüsna ile dua edilmelidir.  Yüce Allah şöyle buyurur: 

وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَآئِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ:

 “En güzel isimler Allah’ındır. O halde O’na o güzel isimler ile dua edin. Onun isimleri hakkında eğri yola gidenleri bırakın. Onlar yapmakta olduklarının cezasına çarptırılacaklardır.” (A’RAF SURESİ – 180. AYET)

4-) Mübarek ay, gün ve geceler tercih edilmelidir: Dua, her zaman ve her yerde yapılabilir. Bununla birlikte Arife günü ve geceleri, Ramazan ayı, cuma ve bayram günü ve geceleri, seher vakitleri, gecenin üçte ikisi, sabah ve akşam vakitleri, ezan ile kamet arasında, secdede yapılan duaların kabul edileceği ile ilgili hadisler vardır.

5-) Dua ihlâs ile ve bilinçli olarak yapılmalıdır: Dil ile dua cümlelerini söylerken, zihin başka düşüncelere dalmamalı, insan, bütün varlığı ile Allah’a yönelmelidir. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyuruyor:

“Biliniz ki, Allah gafil bir kalpten gelen duayı kabul etmez.”

6-) Eller semaya açılmalı ve dua sonunda eller yüze sürülmelidir:

7-) Kabul olacağına inanılarak dua edilmelidir. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurur:   

“Kabul edileceğine kesin olarak inanarak Allah’a dua edin.”

8-) Kısık bir sesle ve yalvararak dua edilmelidir: Duada bağırıp çağırma yüksek ses ve riya ile değil yalvararak kısık bir sesle dua edilmesi, Allah ve Peygamber (SAV)’in emridir: 

ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاًوَخُفْيَةً إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ:

“Rabbimize alçak gönüllüce ve için için dua edin. Çünkü o, haddi aşanları sevmez.” (A’RAF SURESİ – 55. AYET)

9-) Dua tekrar edilmelidir: Mümin, yüce Allah’tan isteğinde ısrarlı olmalı, isteyim yerine gelmedi diye duadan vazgeçmemelidir. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurur:

“Şüphesiz ki Allah, ısrarla dua edenleri sever.”

“Rabbime dua ettim de kabul edilmedi” diyerek acele etmediğiniz sürece Allah dualarınızı kabul eder.”

10-) Ümit ve korku içinde dua edilmelidir: İnsan, dua ederken, korku ve ümit içinde bulunmalı, aynı zamanda istekli ve ümitli olmalıdır. Umut ve korku içinde dua edenler, Kur’an’da övülmekte ve şöyle denilmektedir: 

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يَحْيَى وَأَصْلَحْنَالَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَباً وَرَهَباً وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ:

“Biz onun da duasını kabul ettik ve ona Yahya’yı verdik; eşini de kendisi için (çocuk doğurmaya) elverişli kıldık. Onlar (bütün bu peygamberler), hayır işlerinde koşuşurlar, umarak ve korkarak bize yalvarırlardı; onlar, bize karşı derin saygı içindeydiler.” (ENBİYA SURESİ – 90. AYET)

11-) Meşru şeyler istenmeli, ölçülü olunmalı, aşırı gidilmemelidir: Dinimizce günah sayılan konularda istekte bulunulmamalıdır. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurur:

“Kul, günah talep etmedikçe veya sıla-i rahmin terk edilmesini istemedikçe duası icabet görmeye (kabul edilmeye) devam eder.”

12-) Sadece sıkıntılı zamanlarda değil her zaman dua edilmelidir: Sadece darlıkta, sıkıntıda veya bir korku, kaza ve felâketle karşı karşıya gelindiği zaman değil varlıkta, genişlikte, huzur ve rahatlığın hüküm sürdüğü anlarda da dua edilmelidir. Kişi sıkıntıya, darlığa ve zorluğa karşı sabır ve dua ile ayakta kalmaya çalıştığı gibi, nimetlere kavuşması durumunda da şükredip dua etmelidir. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurur:

“Sıkıntılı ve musibete uğradığı zamanlarda Allah’ın duasını kabul etmesini isteyen kimse rahat zamanlarında çok dua etsin.”

13-) Sadece Allah’a dua edilmelidir: Dua, sadece Allah’a yapılmalı, araya başka aracılar sokulmamalıdır. Yüce Allah şöyle buyuruyor: 

فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ:

“Öyle ise sakın Allah ile beraber başka bir ilaha yalvarma, sonra azaba uğrayanlardan olursun.” (ŞUARA SURESİ – 213. AYET)

وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّاهُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ:

“Allah ile birlikte başka bir tanrıya tapıp yalvarma! O’ndan başka tanrı yoktur. O’nun zatından başka her şey yok olacaktır. Hüküm O’nundur ve siz ancak O’na döndürüleceksiniz.”  (KASAS SURESİ – 88. AYET)

Her namazda okuduğumuz Fatiha suresinde, Allah şöyle dua etmemizi emrediyor: 

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ:

“Sadece Sana ibadet eder, sadece Senden yardım dileriz.”  (FATİHA SURESİ – 5. AYET)

14-) Ölçülü olunmalı, aşırı gidilmemelidir:  Müminin, Kur’an ve sünnete uygun bir şekilde dua bildirildiği şekilde dua etmesi, haddi aşmaması gerekir. Peygamberimiz (SAV) şöyle buyurmuştur:

“Bazı toplumlar duada aşırı gidecekler, sınırı aşacaklardır, siz onlardan olmayın.”

Duada haddi aşmak; duanın usul ve adabına uymamak, istenmeyecek şeyleri istemek, dinen haram ve yasak olan şeyleri istemek, haram konusunda mesela kumarda, hırsızlıkta, cinayette veya herhangi bir kötülükte Allah’ın yardım etmesini istemek duada haddi aşmaktır. Allah, haddi aşanları sevmez. Şu ayet, bu konuya dikkatimizi çekiyor: 

وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُم مِّنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَةُأَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَ تُقَاتِلُوهُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّى يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِن قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِينَ:

“Onları (size karşı savaşanları) yakaladığınız yerde öldürün. Sizi çıkardıkları yerden siz de onları çıkarın. Fitne, adam öldürmekten daha kötüdür. Mescid-i Haram’da onlar sizinle savaşmadıkça, siz de onlarla savaşmayın. Eğer onlar size karşı savaş açarlarsa siz de onları öldürün. İşte kâfirlerin cezası böyledir.”  (BAKARA SURESİ – 191. AYET)

SONUÇ OLARAK; dua bir ibadettir. İnsanın duaya ihtiyacı vardır. Dua eden Allah’ı Rab olarak tanımış, O’na kulluk etmiş, O’nu zikretmiş, O’nun lütfu keremine sığınmış, sevgisini kazanmış, sevap elde etmiş, rahatlamış ve kalben huzura ermiş olur.

KAYNAK : DİYANET AYLIK DERGİ  (HABER EKİ) EKİM - 2005