İslamda, iki bayram vardır. Birincisi, genel bir taatten sonra olan fıtır bayramıdır. İkincisi de, özel bir taatten sonra olan kurban bayramıdır.

Bayram, Allah’ın insanların kederlerini ve cefalarını unutmaları için verdiği bir fırsattır. 

   ————————————

Birbirine sımsıkı kenetlenmiş toplumlarda bayram, ümmetin bütün çocukları için bayram olur. Birbirinden ayrılmış toplumlarda ise bazılarının bayramı, diğerlerinin de elemidir. 

Yeryüzündekilerin bazısının gülüp diğerlerinin ağlaması ise gök ehli katında matemdir.

Bayramda, kendi evlad-ı ıyâlini sevindirdiğin gibi komşunun evlatlarını da sevindirmeye çalış! Onların sevinmesi, senin evlatlarının sevincini de tamamlar. 

    ———————————-

Akıllı kişi bayramı, sıla-i rahim, muhtaca yardım ve fakire iyilik yapmaya koşma taatleri için fırsat görür. 

Cahil kişi bayramı, şehevî şeyleri yapmak için fırsat görür.

Gafil kişi bayramı, utangaçlık ve oturaklılıktan serbest kaldığı rahatlık için fırsat görür. Çocukların bayramı böyledir. 

  ————————————

Bayram bize, faydası çok büyük olan toplumsal dersler verir. Şöyle ki: Genel sevinç rûhlarda, başkalarının ortak olmadığı özel sevinçten daha derin etki yapar. Bayramda sevinç ve mutluluk, mahzûn, hasta, ağır sıkıntı yüklenenler dâhil her kalbe mutluluk girdirir. Bu, nefislerinden temayüz eden bir mutluluk değil; toplumlarından ve çevrelerinden temayüz eden bir mutluluktur. Toplumsal mutluluk, münferit elemleri örter; fakat münferit mutluluk, toplumsal elemleri örtmez. Bu nedenle bayram, ümmetin fertlerinde toplumsal şuuru artırır.

  ————————————

Şayet Müslümanlar;

Bayramda dillerinin tekbir getirdiği gibi kalpleri ile de tekbir getirseydiler, tarihin çehresini değiştirirlerdi.

Bayram namazı için toplandıkları gibi her zaman toplansalardı, düşmanların güçlü ordularını hezimete uğratırlardı.

Ellerinin musafaha ettiği gibi nefisleri ile de musafaha etselerdi, gruplaşma sebepleri ölürdü. 

Dudaklarının tebessüm ettiği gibi rûhları ile de tebessüm etselerdi, gök ehli ile beraber olurlardı.

Kurbanlık hayvanları feda ettikleri gibi enâniyetlerini de fedâ etselerdi, her günleri bayram olurdu.

En güzel elbiseleri giydikleri gibi en güzel ahlâk elbiselerini de giyselerdi, yeryüzündeki en güzel ümmet olurlardı.

   ————————————-

Ey elemlerle bîtap düşenler! Bayramla neşelenin. Çünkü, ondaki teselliler ile elemleriniz hafifler.

Ey sıkıntı altındakiler! Bayramla neşelenin. Çünkü, sıkıntılar bayramda, omuzlarınızdan biraz atılır. 

Ey yaraları ile zayıf düşenler! Bayramla neşelenin. Çünkü, yaralarınızı saracak kişi bulunur. 

Ey nimetlerden mahrum olanlar! Bayramla neşelenin. Çünkü, mahrûmiyet günleriniz birkaç günlüğüne azalır. 

Ey hüzünlerle acı çekenler! Bayramla neşelenin. Çünkü bayram, üzülmeyeceğiniz günler verdi. 

Ey musibetlerle bitkin düşenler! Bayramla neşelenin. Çünkü bayram, musibetlerinizin son bulacağı emeli verir. 

       —————————-

Yaza dönsün kışınız, bayramlar bayram olsun.

Dert görmesin başınız, bayramlar bayram olsun.

Otlar/dikenler dolsun, Nemrut'ların çanına.

Kolay gelsin işiniz, bayramlar bayram olsun.

                                               (A. Karakoç)

   ———————————

Can bula cananını; bayram o bayram ola!

Kul bula sultanını; bayram o bayram ola!

Hüzn ü keder def ola,

Dilde hicab ref ola,

Cümle günah affola,

Bayram o bayram ola!

                                           (Alvarlı Efe)

  ————————————

Bayram, yeni elbise giyenin değildir; Bayram, ancak vaid'den korkanındır.

Bayram, bineklere binenin değildir; Bayram, ancak hataları terk edenindir.

Bayram, postaki serenin değildir; Bayram, ancak sıratı geçenindir.

Bayram, dünya süsüyle süslenenin değildir; Bayram, ancak takva azığı ile azıklananındır.

Bayram, çeşit çeşit renklere bakanın değildir; Bayram, ancak Rahman'ın cemaline bakanındır.

 (DİA, "Bayram Salası" c. 5, s. 269)

Rabbim cümlemizi, vaidden havf eden, hatalarını terk eden, takva azığı ile azıklanan ve de sıratı selametle geçip Rabbinin cemalini seyrederek BAYRAM edenlerden eylesin.